Nobel Hóa học 2023 vinh danh ba chuyên gia về chấm lượng tử

Nobel Hóa học 2023 được trao tặng cho ba nhà nghiên cứu làm việc tại Mỹ vì những đóng góp của họ về chấm lượng tử, hạt nano bán dẫn được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như điện tử hay y học.

Ba nhà khoa học đoạt giải Nobel Hóa học 2023. © Claudio Bresciani/AP

Ba nhà khoa học về hạt nano gồm Moungi Bawendi 62 tuổi, người Mỹ gốc Tunisia nhưng sinh ra ở Pháp, giáo sư Viện Công nghệ Massachusetts ; Louis E. Brus, người Mỹ, 80 tuổi, giáo sư danh dự tại trường đại học Columbia và Alexei Ekimov, 78 tuổi, sinh vào thời Liên Xô, hiện làm việc cho doanh nghiệp Nanocrystals Technology Inc. 

Theo AFP, Ủy ban Nobel khen tặng công trình « khám phá và phát triển về chấm lượng tử, hạt nano nhỏ đến mức kích thước của chúng quyết định các đặc tính của chúng ». 

Các chấm lượng tử hay còn được gọi là hộp lượng tử là những tinh thể nano bán dẫn được tạo từ một số nguyên tử phát ra ánh sáng huỳnh quang, thường có đường kính từ 2 – 10 nanomet. Chúng được sử dụng phát sáng màn hình tivi, đèn chiếu sáng LED và có thể được dùng để hỗ trợ các bác sĩ phẫu thuật trong các ca mổ lấy tế bào ung thư, theo như thông cáo của Viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển. 

Chuyện hy hữu trong 100 năm giải Nobel, vài giờ trước khi công bố giải thưởng, tên tuổi của những người được trao giải Nobel Hóa học năm nay đã bị rò rỉ trên truyền thông Thụy Điển. Trên nguyên tắc các Viện Hàn lâm phụ trách chọn người chiến thắng sẽ phải giữ bí mật các cuộc tranh luận. Danh sách đề cử cũng phải giữ bí mật trong suốt 50 năm. 

Bị chất vấn về thông tin rò rỉ, Eva Nevelius, phát ngôn viên Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, trước khi công bố bảng vàng, chỉ trả lời « đơn giản là không biết chuyện gì đã xảy ra. » 

Những người được trao vòng nguyệt quế Nobel năm nay còn được nhận kèm theo một ngân phiếu trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương với khoảng 920 ngàn euro).