''Phù thủy Tối thượng 2'' : Trung Quốc lại cấm chiếu phim Hollywood

Tập hai của bộ phim ''Doctor Strange'' (Phù thủy Tối thượng 2) đã chính thức ra mắt khán giả Pháp cũng như tại nhiều quốc gia trên thế giới hôm 04/05/2022. Thế nhưng, vài giờ trước đó, trang thông tin AlloCiné xác nhận Trung Quốc đã chính thức cấm chiếu bộ phim mới của hãng phim Mỹ Marvel. Đây là tác phẩm thứ năm thuộc dòng phim siêu anh hùng trong vũ trụ điện ảnh Marvel bị cấm phổ biến trên một thị trường với hơn một tỷ dân.

Toàn cảnh thảm đỏ buổi chiếu đầu tiên của phim Phù thủy tối thượng 2 (Doctor Strange in the Multiverse of Madness) tại El Capitan Theatre, Los Angeles, Mỹ, ngày 02/05/2022. Jordan Strauss/Invision/AP - Jordan Strauss

Thông tin chỉ được xác nhận gần như vào giờ chót, trước khi bộ phim được công chiếu trong tuần này. Sau hai thị trường Anh và Pháp, ''Doctor Strange in the Multiverse of Madness'' (Phù thủy Tối thượng trong đa vũ trụ hỗn loạn) sẽ chính thức được khởi chiếu tại Hoa Kỳ từ ngày 06/05. Tập nhì của ''Doctor Strange'' từng bị cấm phát hành tại Ả Rập Xê Út cũng như một số quốc gia ở vùng Vịnh, chủ yếu cũng vì hãng phim Marvel Studios đã từ chối cắt bỏ 12 giây đối thoại, trong đó nhân vật đồng tính nữ America Chavez nói về hai người mẹ của cô. Bất chấp mọi nỗ lực quảng bá của hãng phim Marvel nhằm chinh phục khán giả toàn cầu sau thành công vượt bậc của Người Nhện tập III (No way home / Không còn nhà), Trung Quốc đã cấm chiếu tập nhì của Doctor Strange, mặc dù không cho biết lý do. 

Chỉ vì dòng chữ Đại Kỷ Nguyên thời báo 

Tuy nhiên, theo trang thông tin AlloCiné, kể từ cuối năm 2021, đã rộ lên cuộc tranh luận trên mạng Internet về một số cảnh phim trong Doctor Strange II. Trong đó, có cảnh cho thấy cột quảng cáo với dòng chữ Đại Kỷ Nguyên thời báo (The Epoch Times), một tờ báo do ông John Tang cùng với một nhóm Hoa kiều ở Mỹ sáng lập vào tháng 5 năm 2000, nhưng lại bị Bắc Kinh xếp vào diện cơ quan truyền thông phản động, do tờ báo Đại Kỷ Nguyên đã từng đăng những bài xã luận công khai chỉ trích chính quyền Trung Quốc. 

Một ''chi tiết'' mà đối với khán giả Âu Mỹ chẳng có gì là quan trọng, nhưng tại Trung Quốc lại trở thành ''chuyện lớn'', đủ để cho chính quyền ra quyết định cấm phát hành ''Doctor Strange II'' trên lãnh thổ Trung Quốc. Điều đó dĩ nhiên tước đi một phần doanh thu quan trọng cho bộ phim này. Bộ phim Phù thủy Tối thượng (Stephen Strange do Benedict Cumberbatch thủ vai chính) hy vọng lập lại thành tích 1,8 tỷ đô la doanh thu của phim Người Nhện (với nam diễn viên Tom Holland trong vai Peter Parker), nhưng đà chinh phục các phòng vé trên thế giới chưa gì đã vấp phải nhiều trở ngại. 

Tập nhì của Phù thủy Tối thượng là bộ phim thứ 5 gắn thương hiệu Marvel bị cấm chiếu tại Trung Quốc. Trước đó, 4 tác phẩm khác là ''Black Widow'' (Góa phụ đen), ''Thượng Khí và Huyền thoại Thập Luân'' (Shang Chi & the Legend of the Ten Rings), ''Chủng tộc Bất tử'' (Eternals) và tập ba của ''Spider-Man'' (Người Nhện : Không còn nhà). Phim ''Thượng Khí và Huyền thoại Thập Luân'' bị cấm do những phát biểu trước đây của nam diễn viên Lưu Tư Mộ (Simu Liu). Còn phim ''Chủng tộc Bất tử'' không được phát hành vì nữ đạo diễn Triệu Đình (Chloé Zhao) vào năm 2013 từng nói với tạp chí Filmmaker là Trung Quốc là nơi ít có ai dám nói lên sự thật. 

Từ đầu năm 2021, chính quyền Trung Quốc đã bắt đầu siết chặt kiểm soát ngành giải trí truyền thông. Bắc Kinh lập quota hạn chế mỗi năm chỉ có 34 phim nước ngoài nhập vào thị trường Hoa lục, riêng Hoa Kỳ tính trung bình có khoảng từ 12 đến 15 tác phẩm được trình chiếu. Đồng thời, bộ Văn Hóa Trung Quốc chủ trương đề cao tinh thần yêu nước và vạch ra chính sách khuyến khích các bộ phim sản xuất tại Hoa lục, có nội dung được duyệt sẵn. 

Luật bất thành văn : hạn chế tối đa tầm ảnh hưởng của Hollywood 

Theo báo South China Morning Post, không chỉ dòng phim siêu anh hùng Marvel, nhiều bộ phim khác với kinh phí cao của Hollywood cũng gặp khá nhiều trở ngại khi muốn được phổ biến trên thị trường Trung Quốc. Phim Hollywood buộc phải thực hiện một số điều chỉnh, cắt bớt hay xoá bỏ một số biểu tượng có thể làm ''phật lòng'' Bắc Kinh. Có như vậy, phim Hollywood mới hy vọng được chiếu ở rạp và từ đó có thêm cơ hội thu hút khán giả. 

Cũng cần biết rằng hiện có hơn 80.000 rạp chiếu phim tại Hoa lục và con số này sẽ đạt mức 100.000 rạp xinê vào năm 2025. Năm 2019 trước khi có đại dịch, doanh thu phòng vé của Mỹ lên tới 11 tỷ rưỡi đô la, còn Trung Quốc thu về 9,2 tỷ. Đến năm 2020, khi dịch bệnh bùng phát, doanh thu phòng vé Trung Quốc lần đầu tiên qua mặt Hoa Kỳ, để giành lấy vị trí quán quân về mặt doanh thu, vượt mức 3,2 tỷ đô la trong khi Mỹ chỉ đạt 2,3 tỷ đô la. 

Tuy không hề ghi trên văn bản, nhưng rõ ràng là Trung Quốc muốn giảm tầm ảnh hưởng của Hollywood tại Hoa Lục qua việc áp đặt quota đối với phim ngoại, đồng thời đề cao sản xuất ''hàng nội'', chủ yếu nhắm vào đối tượng khán giả ở trong nước. Trong năm 2021, 84% doanh thu phòng vé ở Hoa lục là nhờ vào ''phim nội''. Cũng với chiến lược này, tập ba của ''Thám tử Phố Tàu'' (Detective Chinatown) với 398 triệu đô la trong ba ngày công chiếu đầu tiên đã lập kỷ lục mới và đánh bại biệt đội siêu anh hùng Mỹ ''Avengers Endgame'' (357 triệu đô la). 

Theo South China Morning Post, giới chuyên gia đã dự đoán từ vài năm trước là Trung Quốc sẽ soán ngôi Bắc Mỹ, trở thành nền công nghiệp điện ảnh hàng đầu thế giới. Dịch bệnh Covid-19 đã tăng tốc quá trình này, Trung Quốc ngẫu nhiên trở thành quốc gia có nguồn doanh thu phòng vé cao nhất thế giới, sớm hơn nhiều so với dự đoán của giới chuyên gia.

Trung Quốc đem về 630 triệu đô la cho Avengers : Endgame 

Trên đà này, năm 2022 theo dự báo, sẽ mở ra một cuộc đọ sức giữa Hollywood và Trung Quốc, hầu giành lấy ngôi vị hàng đầu. Trong cuộc chạy đua, Hollywood có thể trông cậy vào nhiều thị trường quan trọng khác, khi biết rằng những bộ phim giải trí có khả năng hái ra bạc tỷ có nguy cơ bị chặn lại khi đem vào khai thác trên thị trường Trung Quốc. 

Ngược lại, thay vì tạo điều kiện thuận lợi cho Hollywood, Trung Quốc lại lập ra nhiều trở ngại, buộc giới sản xuất phim Mỹ ngay từ đầu phải tính đến chuyện chỉnh sửa một số chi tiết kịch bản sao cho vừa với phía Bắc Kinh. Doanh thu phòng vé ở Trung Quốc trở thành một bài toán khá nhức óc, khi có nhiều bộ phim có mức đầu tư cao lại hoàn toàn bị cấm chiếu ở Hoa lục. Đó là một khoản thất thu khổng lồ đối với các nhà làm phim Hollywood. Vào năm 2019, "Avengers : Endgame" đã lập kỷ lục với 2,8 tỷ đô la toàn cầu, trong đó có tới 650 triệu đô la (tức khoảng một phần tư) là nhờ doanh thu từ các rạp chiếu phim ở Trung Quốc. 

Liệu trong năm nay, Hoa Kỳ có cơ hội giành lại vị trí hàng đầu của mình về mặt doanh thu phòng vé, trong khi nhiều phim Hollywood tuy có mức đầu tư khổng lồ, nhưng lại không được lên lịch phát hành ở Trung Quốc trong hai năm gần đây. Trong năm 2022, Hollywood dự trù cho ra mắt hàng loạt phim với kinh phí cao, từ phim siêu anh hùng, cho tới phim hành động phiêu lưu, thần thoại cổ trang hay khoa học viễn tưởng. Tuy nhiên có bao nhiêu phim Mỹ (trong số 15 phim hàng năm) sẽ được chiếu mà không sợ đụng phải lưỡi kéo kiểm duyệt ? Về phía ''Phù thủy Tối thượng'', cho dù Doctor Strange có phép thuật cao cường cách mấy, nhưng trước luật bất thành văn, cũng đành phải bó tay.