Chính phủ Mỹ lại rơi vào tình trạng "shutdown"

Kể từ ngày 22/12/2018, một số cơ quan hành chính Mỹ lại bị tê liệt, do Thượng Viện và cơ quan hành pháp bất đồng về ngân sách của chính phủ liên bang. Hàng trăm ngàn nhân viên nhà nước bị tạm thời cho nghỉ việc. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng bế tắc lần này là ngân sách hơn 5 tỷ đô la xây bức tường biên giới giữa Hoa Kỳ với Mêhicô.

Kể từ ngày 22/12/2018, một số cơ quan hành chính Mỹ lại bị tê liệt, hàng trăm ngàn nhân viên nhà nước tạm thời phải nghỉ việc. REUTERS/Jonathan Ernst

Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn thực hiện bằng được kế hoạch này và coi bức tường nói trên là phương tiện duy nhất ngăn cản các làn sóng người nhập cư từ biên giới Mêhicô tràn vào Hoa Kỳ. Ông vấp phải sự chống đối mạnh mẽ tại Thượng Viện, nơi đảng Cộng Hòa tuy chiếm đa số nhưng không hội đủ 60 phiếu thuận trên tổng số 100 để thông qua, như giải thích của thông tín viên Grégoire Pourtier từ New York :

"Thứ Năm vừa qua, Hạ Viện đồng ý về ngân sách 5,7 tỷ đô la để tài trợ cho công trình xây tường ở đường biên giới giữa Hoa Kỳ và Mêhicô. Đây là một dự án được tổng thống Donald Trump coi là một ưu tiên hàng đầu. Nhưng rõ ràng là tại Thượng Viện, đảng Cộng Hòa không có đủ đa số để văn bản này được thông qua. Do vậy, tối Thứ Sáu là cơ hội cuối cùng để các bên đàm phán. Thế nhưng, cuộc thương lượng đã không kéo dài và chỉ hai giờ đồng hồ trước hạn chót, Donald Trump đã cho công bố một đoạn video, cảnh báo là chính phủ sẽ lại phải đóng cửa.

Lỗi tại ai ? Thoạt đầu, tổng thống Mỹ khẳng định ông sẵn sàng nhận trách nhiệm về việc một phần các hoạt động hành chính bị tê liệt, thế nhưng giờ đây Donald Trump nêu đích danh đối phương. Ông nói : "Chúng ta không thể làm gì khác, bởi vì chúng ta cần lá phiếu của đảng Dân Chủ. Ta có thể gọi đây là một vụ shutdown của phe Dân Chủ, hay bằng một cái tên nào đó, tùy ý. Nhưng chúng ta cần họ giúp đỡ để thông qua kế hoạch của chúng ta. Hỡi các vị bên đảng Dân Chủ, chúng ta có một danh sách tuyệt vời các nhu cầu để bảo vệ đất nước của chúng ta. Hãy ngưng các trò chống đối, để cùng bắt tay vào việc, bất luận màu sắc chính trị, và hãy cùng nhau đi đến đích ..."

Kết thúc bài phát biểu, Donald Trump hy vọng đợt shutdown lần này sẽ không kéo dài. Nhưng để được như vậy thì một trong hai phe phải nhượng bộ. Hiện tại, đảng Dân Chủ nhắc đi nhắc lại là sẽ không chấp nhận tài trợ cho bức tường biên giới. Nhà Trắng liệu có thể chấp nhận những giải pháp khác để bảo vệ đường ranh giới với Mêhicô hay không ? Trong tuần, tổng thống Mỹ đã nhượng bộ, nhưng rồi có lẽ trước những lời chỉ trích mạnh mẽ của một số nhà bình luận vốn trung thành với ông, Donald Trump cuối cùng đã thay đổi thái độ và giờ đây, ông tỏ ra cứng rắn hơn bao giờ hết".

Thượng Viện tiếp tục đàm phán

Ngày 22/12/2018, Thượng Viện Mỹ lại đàm phán tiếp nhằm tháo gỡ bế tắc, tránh để các hoạt động hành chính bị tê liệt trong nhiều này. "Shutdown" có nghĩa là một số các cơ quan của chính phủ phải tạm thời đóng cửa vì không có ngân sách để hoạt động. Hàng chục dịch vụ của chính quyền liên bang bị ảnh hưởng, có tới gần 850.000 nhân viên nhà nước phải tạm cho nghỉ việc. Riêng một số cơ quan nhậy cảm như an ninh biên phòng, nhân viên cai ngục và y tế không bị ảnh hưởng.

Trong 40 năm qua, nước Mỹ đã trải qua nhiều đợt "shutdown", lần dài ngày nhất (21 ngày liên tiếp) là dưới thời tổng thống Bill Clinton và đợt tê liệt gần đây nhất là hồi tháng 2/2018 nhưng lần đó, các cơ quan nhà nước chỉ phải ngưng hoạt động trong vài giờ.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng bế tắc nói trên thường rất khác nhau, dưới thời tổng thống Barack Obama, lập pháp và hành pháp đối đầu với nhau trên hồ sơ bảo hiểm y tế. Mỗi đợt khủng hoảng như vậy thường gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho kinh tế Hoa Kỳ.