Bầu cử tổng thống Iran: Ứng cử viên nặng ký của phe « ôn hòa » bị loại

Hơn 3 tuần trước cuộc bầu cử tổng thống Iran, hôm qua, 25/05/2021, Hội đồng Bảo vệ Hiến pháp Iran, do phe bảo thủ kiểm soát, đã loại bỏ ba ứng cử viên nặng ký, trong đó có hai người được coi là theo xu hướng « ôn hòa » và « cải cách », bao gồm cựu chủ tịch Quốc Hội Ali Larijani và phó tổng thống thứ nhất Es-Hagh Jahanguiri.

Ứng viên Ebrahim Raisi, bộ trưởng Tư Pháp, người được đánh giá có nhiều khả năng chiến thắng ở kỳ bầu cử tổng thống Iran 18/06/2021. AP - Ebrahim Noroozi

Trong số khoảng 600 hồ sơ ứng cử, Hội đồng do phe bảo thủ kiểm soát chỉ giữ lại bảy ứng cử viên, trong đó năm người theo xu hướng « siêu bảo thủ ». Theo giới quan sát, sau khi các ứng viên « ôn hòa » và « cải cách » nặng ký bị loại, ứng cử viên « siêu bảo thủ », đương kim bộ trưởng Tư Pháp Ebrahim Raissi, gần như chắc chắn sẽ thắng cử.

Thông tin viên Siavosh Ghazi tường trình từ Teheran :

« Đây là một đòn sấm sét trong đời sống chính trị Iran. Nếu như việc ứng cử viên cựu tổng thống Mahmoud Ahmadinejad bị loại đã được dự đoán trước, thì ngược lại, việc loại trừ ứng cử viên bảo thủ ôn hòa Ali Larijani, một người thân cận với đương kim tổng thống, và chính trị gia cải cách Es-Hagh Jahanguiri gây ngạc nhiên lớn. Trên thực tế, ông Ali Larijani đã từng là chủ tịch Quốc Hội trong hơn 10 năm, và hiện tại đang là cố vấn của giáo chủ tối cao Iran.

Nhìn chung, Hội đồng Bảo vệ Hiến pháp Iran đã giữ lại bảy ứng cử viên, trong đó có năm ứng cử viên bảo thủ. Một trong số đó là bộ trưởng Tư Pháp Ebrahim Raissi, và hai ứng cử viên ôn hòa khác rất ít được cử tri biết đến.

Kể từ giờ, cánh cửa đã rộng mở đối với Ebrahim Raissi, một tín đồ thân cận với giáo chủ tối cao. Bộ trưởng Tư Pháp Ebrahim Raissi có cơ hội hết sức thuận lợi để kế nhiệm tổng thống Hassan Rohani. Cách nay bốn năm, ông Ebrahim Raissi từng bị Hassan Rohani đánh bại trong cuộc bầu cử tổng thống.

Lần này, bộ trưởng Tư Pháp Ebrahim Raïssi khẳng định là người chống lại quan chức tham nhũng, bảo vệ quyền lợi của dân nghèo. Việc các ứng cử viên ôn hòa và cải cách bị loại bỏ có thể ảnh hưởng đến sự tham gia của cử tri. Theo nhiều thăm dò dư luận, tỉ lệ vắng mặt có thể vượt quá 50%. Trên thực tế, khủng hoảng kinh tế và đại dịch Covid đã khiến nhiều cử tri không đi bầu ».

Tổng thống Rohani khiếu nại lên giáo chủ tối cao Iran

Trong lúc hai ứng cử Ali Larijani và Es-Hagh Jahanguiri chấp nhận phán quyết của Hội đồng phụ trách chọn lựa ứng cử viên tổng thống, đương kim tổng thống Hassan Rohani hôm nay cho biết, đã viết thư cho giáo chủ tối cao Ali Khamenei, khiếu nại về quyết định nói trên, yêu cầu lãnh đạo tối cao Iran cho phép « một sự cạnh tranh » lớn hơn trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 18/06. Phát biểu trên tuyền hình hôm nay, tổng thống Rohani nhấn mạnh « linh hồn của một cuộc bầu cử là cạnh tranh. Nếu bỏ đi điều đó, ta chỉ còn lại một thây ma ».

Tổng thống Rohani cũng cảnh báo việc cử tri tham gia sụt giảm sẽ có hại cho « lợi ích quốc gia ». Tháng 2/2020, tỉ lệ vắng mặt trong cuộc bầu cử Quốc Hội ở mức kỉ lục (57%), trong bối cảnh hàng loạt ứng viên ôn hòa và cải cách bị loại và thất vọng gia tăng đối với chính sách mở cửa bất thành của tổng thống Rohani.

Cuộc tranh cử tổng thống Iran diễn ra trong bối cảnh, các đàm phán tìm cách cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran bắt đầu khởi sự tại Vienna. Thỏa thuận hạt nhân được ký kết năm 2015 và chính sách hòa hoãn với phương Tây của tổng thống Rohani có mục tiêu đưa Iran thoát khỏi cô lập. Thỏa thuận hạt nhân Iran đứng trước bờ vực tan vỡ, sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018 dưới thời tổng thống Donald Trump.