Tương lai bất định của gói viện trợ Mỹ cho Ukraina

Sau nhiều tháng đàm phán, đạt được thỏa thuận đầu tiên rồi lại bị hủy bỏ, Quốc Hội Mỹ hôm qua, 08/02/2024, đã có một bước tiến nhỏ nhưng chưa thể nói là giải pháp để tài trợ cho nỗ lực chiến tranh của hai quốc gia đồng minh Ukraina và Israel. Tương lai của gói viện trợ vô cùng cấp bách cho Ukraina không có gì bảo đảm, nhất là khi mà Donald Trump tiếp tục phủ lên đảng Cộng Hòa, khăng khăng kêu gọi không chi thêm cho Kiev dù chỉ một đô la.

Tòa nhà Quốc Hội Mỹ, Washington, Hoa Kỳ, ngày 08/03/2021.S., March 8, 2021. REUTERS - JOSHUA ROBERTS

Sau nhiều tháng thương lượng mặc cả căng thẳng, Thượng Viện cuối cùng đã đồng ý xem xét một văn kiện dự kiến giải ngân hơn 60 tỷ đô la cho Ukraina và 14 tỷ đô la cho Israel. Đây mới chỉ là bước đầu tiên của một trình tự thủ tục kéo dài, đầy gian nan.

Hai năm Nga xâm lược Ukraina cũng là hai năm Hoa Kỳ không tiếc tiền của hậu thuẫn quân sự cho Ukraina, với hơn 100 tỷ đô la đã được chi. Nhưng lần này, có vẻ như nhiều nghị sĩ Mỹ không muốn tài trợ thêm tiền cho Kiev. Trong khi đại đa số trong phe Dân Chủ đồng ý, phe Cộng Hòa vẫn bị chia rẽ giữa những người ủng hộ Ukraina và những thành phần chịu ảnh hưởng của cựu tổng thống Donald Trump, đang hừng hực khí thế trong chiến dịch tranh cử tổng thống 2024.

Chủ đề viện trợ cho Ukraina đã vượt ra ngoài khuôn khổ các cuộc thương lượng ở hai viện Quốc Hội, nhanh chóng  lan sang chiến dịch tranh cử tổng thống. Đương kim tổng thống Joe Biden, ứng viên tiềm năng của đảng Dân Chủ,  yêu cầu khẩn cấp thông qua ngân sách mới để viện trợ cho Kiev, trong khi đó cựu tổng thống Donald Trump đang tràn đầy hy vọng  quay trở lại Nhà Trắng với cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Ông liên tiếp kêu gọi các nghị sĩ trong đảng Cộng Hòa bằng mọi cách chặn nguồn viện trợ đang ngày càng trở nên cần thiết cho Ukrana trong cuộc chiến chống Nga xâm lược.

Dù là bước đầu tiên, cuộc bỏ phiếu hôm thứ Năm tại Thượng Viện vẫn là một tin tốt cho những người ủng hộ tiếp tục viện trợ cho Ukraina. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã  ca ngợi « bước đầu tiên rất quan trọng để tiếp tục hỗ trợ Ukraina giành chiến thắng ».

Tuy nhiên, chặng khó khăn nhất vẫn đang còn ở phía trước. Sau khi xem xét văn bản, các thượng nghị sĩ trong những ngày tới sẽ có cuộc bỏ phiếu quyết định, sau đó sẽ gửi văn bản qua Hạ Viện để các dân biểu xem xét thông qua. Đến đây sự việc sẽ trở nên rắc rối hơn nhiều.

Hạ Viện do đảng Cộng Hòa kiểm soát và trong đa số đó có rất nhiều dân biểu chịu ảnh hưởng lớn của Donald Trump. Họ từ chối thẳng thừng mọi viện trợ mới, ít nhất là trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới. Một số dân biểu Cộng Hòa khác thì tiếp tục muốn dùng sự ủng hộ dự luật để mặc cả, đòi chính phủ tăng cường các biện pháp chống nhập cư  trái phép.

Mặc dù ông Joe Biden đã nhắc đi nhắc lại nhiều lần: «  Ủng hộ dự luật này là đứng dậy chống Putin. Chống lại dự luật là làm lợi cho tổng thống Nga ».

Thế nhưng, để giải ngân khoản viện trợ theo đề nghị của tổng thống Mỹ, bắt buộc dự luật liên quan phải được thông qua ở cả hai viện Quốc Hội Mỹ.  

Nếu dự luật ngân sách mới này không được thông qua thì đây sẽ là nỗi thất vọng lớn đối với Ukraina, từ vài tháng nay liên tiếp nhận được những tin xấu từ mặt trận. Với Nhà Trắng, đó cũng sẽ là một thất bại về uy tín của tổng thống Biden trước các đồng minh Châu Âu, khi mà hôm 01/02 vừa qua Bruxelles đã vượt qua trở ngại Hungary để thông qua khoản viện trợ bổ sung 50 tỷ euro cho Kiev. Trái lại, Liên Hiệp Châu Âu sợ là sẽ phải một mình gánh vác trợ giúp Ukraina, trong khi mà chính khối này cũng đang gặp nhiều khó khăn. Chắc hẳn đây sẽ là một trong những hồ sơ quan trọng trong chuyến công du Mỹ của thủ tướng Đức. Trước khi lên máy bay tới Washington, hôm qua thủ tướng Olaf Scholz đã đề nghị Hoa Kỳ và Liên Âu « làm nhiều hơn nữa » để giúp Ukraina chống lại xâm lược Nga.