Căng thẳng cao độ trong quan hệ Vacxava-Kiev trước thềm bầu cử lập pháp Ba Lan
Từ chỗ là nước ủng hộ tích cực trong những giờ đầu Ukraina bị Nga xâm lược, từ tối thứ Tư, 20/09/2023, Ba Lan đã trở thành một trong những quốc gia xung khắc nhất với Kiev. Căng thẳng quan hệ hai nước lên đến cao điểm trong bối cảnh bầu cử lập pháp tại Ba Lan diễn ra vào ngày 15/10 tới.
Đăng ngày:
Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki tuyên bố trên truyền hình tối thứ Tư rằng nước ông sẽ ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraina, ưu tiên nguồn lực để nhanh chóng hiện đại hóa quân đội của mình. Một ngày sau, tổng thống Ba Lan Andrzej Duda đã cố gắng xoa dịu căng thẳng bằng cách giải thích trên kênh truyền hình Ba Lan TVN24 rằng những phát biểu của thủ tướng Morawiecki « đã được diễn giải theo cách tồi tệ nhất » và ông quả quyết ý lãnh đạo chính phủ Ba Lan chỉ muốn nói là Vacxava « sẽ không chuyển giao cho Ukraina những loại vũ khí mới mà Ba Lan đang mua để hiện đại hóa quân đội ».
Thực tế là trong những ngày gần đây, các căng thẳng không ngừng tăng cao giữa Kiev và Vacxava. Khởi nguồn là từ những tranh chấp xung quanh việc Vacxava cấm ngũ cốc Ukraina quá cảnh qua Ba Lan mà mục đích là để bảo vệ nông dân nước mình. Vụ việc này đã dẫn đến việc tổng thống Volodymyr Zelensky không ngần ngại chỉ trích gay gắt quốc gia láng giềng thân cận của mình trước Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc và thông báo kiện lên Tổ Chức Thương Mại Thế Giới.
Thực sự thì những bất đồng về chuyện ngũ cốc giữa hai nước vẫn có thể giải quyết được bằng thương lượng, như hai bên đã và đang làm. Tuy nhiên, những phát ngôn và thái độ của lãnh đạo Ukraina đã khiến người Ba Lan thấy bị tổn thương, tới mức phải triệu mời đại sứ Ukraina tại Vacxava lên nhắc nhở về thái độ bội bạc của Kiev sau những hỗ trợ toàn diện cho Ukraina. Đỉnh điểm căng thẳng là tuyên bố ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraina của thủ tướng Ba Lan hôm thứ Tư.
Những diễn biến xấu xung quanh quan hệ giữa hai đồng minh xảy ra vào lúc mà cuộc chiến chống Nga xâm lược của Ukraina vẫn tiếp tục ác liệt và đầy khó khăn đã khiến dư luận không khỏi ngỡ ngàng đặt câu hỏi vì sao Ba Lan lại quay ngoắt với người bạn Ukraina của mình ? Tuy nhiên, theo giới phân tích, không có gì khó giải thích.
Kịch phát căng thẳng giữa hai nước có thể được đặt trong bối cảnh của cuộc bầu cử Quốc Hội Ba Lan sắp tới. Krzysztof Soloch, giáo sư tại Đại học Sorbonne-Paris, chuyên gia về Trung và Bắc Âu, giải thích trên nhật báo Pháp La Croix: « PiS, đảng Luật pháp và Công lý cầm quyền, lần đầu tiên kể từ năm 2015 có nguy cơ thất cử. Một phần cử tri của họ có ý định bỏ phiếu cho phe cực hữu Ba Lan (đảng Liên Bang-Confederation), vốn chủ trương chống Ukraina, chống người nhập cư và chống châu Âu. Vì thế, PiS đã quyết định lên gân các phát ngôn với người hàng xóm của mình. Điều này tỏ ra thành công theo các cuộc thăm dò dư luận mới nhất. »
Trong chiến dịch tranh cử, phe đối lập luôn chỉ trích chính phủ đã không bảo vệ nông dân Ba Lan, để họ bị tổn thất, không cạnh tranh được với ngũ cốc Ukraina tràn vào. Bởi thế mà đảng PiS bị đặt trước sự lựa chọn mang tính nhất thời, giữa việc hậu thuẫn cho Ukraina và bảo vệ thu nhập của nông dân nước mình, đồng thời cũng là cử tri của chính họ.
Ba Lan là đồng minh quý giá của Kiev kể từ khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraina. Học giả Krzysztof Soloch nhắc lại : Ba Lan đã đóng góp rất nhiều cả về vật chất cũng như tinh thần cho cuộc chiến của Ukraina. Đây là nước đi đầu trong cung cấp vũ khí hiện đại cho Kiev bao gồm máy bay chiến đấu MiG-29, xe tăng Leopard, hệ thống phòng không tầm ngắn Neva...
Vacxava cũng đã vét kho vũ khí thời Liên Xô cũ để cung cấp 240 xe tăng T-72 trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến. Giới quan sát đánh giá, Vacxava đã có những nỗ lực hơn hẳn so với các cường quốc trong liên Hiệp Châu Âu như Pháp hay Đức, trong viện trợ quân sự cho Kiev.
Nhìn ở một góc độ khác, bằng tuyên bố ngừng cung cấp vũ khí cho Kiev, Vacxava cho thấy mức độ bất bình của họ nhưng đồng thời cũng thể hiện mối lo tiềm ẩn về an ninh cho đất nước. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki giải thích Ba Lan ngừng cấp vũ khí cho Ukraina là để « tập trung vào việc hiện đại hóa và trang bị vũ khí cho quân đội Ba Lan ». Pawel Zerka, nhà nghiên cứu tại Hội đồng Quan hệ Quốc tế Châu Âu, giải thích : « Với tuyên bố như vậy, đảng Luật pháp và Công lý (PiS) muốn chứng tỏ rằng họ là lực lượng chính trị duy nhất có thể bảo đảm an ninh của Ba Lan » và những nỗ lực đáng kể của họ để bảo vệ láng giềng Ukraina cũng đã tới giới hạn, đã đến lúc phải nghĩ đến mình. Chẳng phải đó chính là tâm tư nguyện vọng của cử tri Ba Lan ?
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký