100 năm ngày danh họa Renoir qua đời

Năm 2019 đánh dấu 100 đúng năm ngày danh họa Auguste Renoir vĩnh biệt cõi trần. Nhiều viện bảo tàng ở Pháp nhân dịp này cùng lần lượt tổ chức các sinh hoạt để vinh danh bậc thầy Renoir, một trong những nhân vật tiêu biểu của trường phái Ấn tượng.

Triển lãm tranh của danh họa Pierre-Augustin Renoir tại bảo tàng Orsay năm 2012. AFP/Joël Saget

Cách đây một thế kỷ, danh họa Renoir (1841-1919) qua đời tại Cagnes-sur-Mer, hưởng thọ 78 tuổi. Từ năm 60 tuổi trở đi, do sức khỏe ngày càng yếu vì chứng bệnh viêm khớp, nên danh họa Renoir đã mua ở miền nam nước Pháp một căn biệt thự (Domaine des Collettes) để an hưởng những năm tháng cuối đời.

Sau ngày ông mất, biệt thự này trở thành Viện bảo tàng Renoir. Ngoài việc tổ chức hai cuộc triển lãm theo chuyên đề "tuổi thơ", bảo tàng Renoir còn tổ chức trong mùa hè nhiều cuộc thi vẽ có trao giải thưởng. Vào đúng ngày giỗ của ông (03/12), một cây cổ thụ 100 tuổi sẽ được trồng ngay trong vườn của Domaine des Collettes.

Về phía các bảo tàng ở vùng Yvelines, có tổng cộng 5 thị trấn (Port-Marly, Chatou, Croissy-sur-Seine, Louveciennes và Bougival) đã cùng hợp tác với nhau để thực hiện một chương trình kỷ niệm có trọng lượng ngang tầm với sự kiện. Trong khoảng thời gian 1868-1910, danh họa Renoir vẫn thường xuyên về thăm bố mẹ ông ở Louveciennes.

Tìm nguồn cảm hứng trong những ngôi làng bên bờ sông Seine

Cũng như nhiều bạn hữu hay nghệ sĩ cùng thời, trong đó có Sisley, Pissarro, Morisot hay Monet, danh họa Renoir đặc biệt yêu chuộng các ngôi làng hay thị trấn hiền hòa bên bờ sông Seine. Các nghệ sĩ trường phái Ấn tượng đã vẽ rất nhiều về phong cảnh bờ sông thơ mộng, đến nỗi giờ đây ở hai vùng Hauts-de-Seine và Yvelines đều có những ‘‘Lối dạo chơi của các họa sĩ ấn tượng’’ (La Promenade des Impressionistes).

Bản thân danh họa Renoir thường xuyên lui tới quán chèo thuyền Grenouillère tại Croissy-sur-Seine, các đêm khiêu vũ ngoài trời (Bal des Canotiers) tại Bougival, nhà hàng Fournaise trên hòn đảo Chatou nay đã trở thành một viện bảo tàng.

Những tháng năm hạnh phúc ấy đã gợi hứng cho Renoir vẽ hơn 50 bức tranh để thể hiện một nghệ thuật sống. Đỉnh điểm của giai đoạn này là bức tranh Le Déjeuner des Canotiers (Bữa tiệc trưa của khách du ngoạn trên thuyền), đã trở thành một trong những bức tranh sơn dầu theo phong cách ấn tượng nổi tiếng nhất mọi thời đại.

Trong chương trình sinh hoạt của 5 thị trấn từng được Renoir vẽ trong tranh, có cả triển lãm hội họa, các xưởng sáng tạo, các chuyến tham quan lần theo vết chân của họa sĩ, các buổi chiều hè chèo thuyền du ngoạn, bên cạnh các buổi liên hoan ca nhạc và khiêu vũ ngoài trời. Mục đích vẫn là tái tạo khung cảnh thời các họa sĩ Ấn tượng, các hàng quán guinguette dọc bờ sông, nơi thực khách thưởng thức nhâm nhi một chút rượu trắng dưới giàn hoa leo.

Về phía thị trấn Essoyes, viện bảo tàng vùng Aube tuy không lớn bằng các địa phương khác, nhưng vẫn tổ chức một liên hoan để tưởng nhớ nghệ sĩ đã đem lại cho ngôi làng này một lượng khách tham quan đáng kể vào mỗi dịp nghỉ lễ. Trong vòng ba thập niên, vào mỗi mùa hè, danh họa Renoir đều cùng với vợ (bà Aline Charigot) về làng Essoyes nghỉ ngơi. Thị trấn này là nguyên quán của vợ ông và đôi vợ chồng đã mua một căn nhà lớn từ những năm 1890. Sau này, khi sức khỏe yếu dần, ông mới về sống ở Cagnes sur mer, miền nam nước Pháp.

Sáng tác cho đến hơi thở cuối cùng

Lúc sinh tiền, danh họa Auguste Renoir đã vẽ hơn 4 ngàn bức tranh. Sức sáng tạo của ông không còn được dồi dào sau khi chứng bệnh viêm khớp phát sinh, năm ông ngoài 60 tuổi. Do căn bệnh ngày càng trầm trọng, ông đã buộc phải thay đổi bút pháp để thích nghi với bệnh tình. Ông kẹp bảng màu vào thành ghế xe lăn, cây cọ thì được cột chặt bằng dây vào cánh tay họa sĩ.

Giai thoại kể rằng, trước khi ông mất, ông đã muốn vẽ một lần cuối dù đang nằm liệt trên giường bệnh, chiếc bình hoa đặt bên khung cửa sổ, nắng xế chiều càng làm cho màu sắc thêm rực rỡ, đem lại chút ấm áp giữa bầu trời mùa đông. Cho dù tác phẩm ấy không được hoàn thành, nhưng ông vẫn nở một nụ cười mãn nguyện, vì chưa bao giờ ông nhìn thấy một ánh sáng lung linh dịu dàng đến như vậy.