Nước Pháp thương tiếc Jacques Chancel

Ngày 23/12/2014, Jacques Chancel một trong những hình tượng tiêu biểu của truyền thông Pháp vừa qua đời, ở tuổi ngoài 80. Ánh mắt xanh lấp lánh, giọng nói ấm áp và luôn chăm chú, Jacques Chancel trong suốt nhiều thập niên hành nghề và ngay cả khi đã nghỉ hưu, được công chúng biết đến như một nhà báo nhiệt huyết, một con người yêu đời. «Nước Pháp khóc thương Jacques Chancel » là tựa đề bài viết của phóng viên RFI Catherine Fruchon-Toussaint.

Ông Jacques Chancel (ảnh chụp 10/2011) - AFP / FRANCOIS GUILLOT

« Nước Pháp xúc động vì sự ra đi của Jacques Chancel – tuần báo Le Point ghi nhận - . Các nghệ sĩ, phóng viên, nhà thể thao, nhà chính trị, nhớ và nhắc đến thái độ hết sức tử tế của ông, lòng trung thành không bao giờ thiếu khuyết của ông, niềm ham muốn không bao giờ cạn kiệt được chia sẻ những gì ông biết và với những ai ông tin tưởng ».

Jacques Chancel chính là người đã để lại cho nền truyền thanh Pháp chương trình huyền thoại « Radioscopie » (trên kênh France Inter), ra đời năm 1968 - phát hàng ngày từ 17 giờ đến 18 giờ -, với tổng cộng hơn 6 .000 khách mời cho đến khi chấm dứt năm 1990. Với truyền hình, ông là người sáng lập và dẫn dắt chương trình nổi tiếng « Le Grand Echequier » trên kênh Antenne 2.

Kiến thức sâu rộng, ham hiểu biết trên gần như mọi lĩnh vực, Jacques Chancel trò chuyện dễ dàng với những nhân vật danh tiếng, các chính trị gia, học giả, nghệ sĩ, nhà thể thao, cũng như với những người bình thường. Trả lời phỏng vấn RFI, nhà báo Jérôme Béglé, phó ban biên tập tờ Le Point, một người bạn vong niên của ông nhận xét : Jacques Chancel là người đã mang lại nhiều thay đổi cách mạng cho ngành báo chí. « Trước hết ông có một giọng nói kỳ lạ không thể nào quên được… », thứ hai là ông đã rất thành công trong các cuộc phỏng vấn-đàm đạo chân tình kéo dài một giờ đồng hồ, chỉ ngắt nhịp đôi chút với một vài điệu nhạc, và thỉnh thoảng với một chùm tin ngắn, điều mà vào thời điểm đó rất ít được thực hành. Ông đã thành công trong việc mang lại cho thể loại này một nhịp điệu riêng.

Đài phát thanh France Bleu thuật lại những thời khắc khó khăn đầu tiên khi chương trình Radioscopie khởi sự. Không mấy ai tin tưởng vào các cuộc phỏng vấn kéo dài một giờ, không âm nhạc ; trong khi đó, số người được coi là đáng được phỏng vấn tại Paris ước tính chỉ hơn 100 người. Kể lại giai đoạn này, Jacques Chancel cho biết một trong các bí quyết thành công của ông là sự thân mật và thoải mái trong các cuộc phỏng vấn.

Gần như tất cả các nhân vật nổi tiếng thời ông, mà ông muốn, đã nhận lời phỏng vấn cùng Jacques Chancel, chỉ trừ tướng Charles de Gaule, người mà ông không dám, và một lần lỡ hẹn với danh họa Pablo Picasso, do ông ngã bệnh bất ngờ.

Jacques Chancel, tên thật là Joseph Crampes, về mặt giấy tờ chính thức sinh năm 1928 tại một làng nhỏ ven dãy núi Pyrénées. Theo chính Jacques Chancel kể lại, ông đã khai tăng ba tuổi để được sang Đông Dương, lúc đó đang chiến tranh, để làm phóng viên chiến trường cho đài phát thanh Pháp-Á. Sau 8 năm rong ruổi trên những nẻo đường bom đạn, có lúc cận kề cái chết và suýt mất hai mắt sau một vụ trúng mìn, Jacques Chancel trở lại Pháp để tiếp tục nghề báo.

Những kỷ niệm về Đông Dương, về Việt Nam không bao giờ phai mờ trong ông, nhưng phải đến cuối năm ngoái 2013, ông mới cho ra mắt cuốn hồi ký « La nuit attendra » (tạm dịch là « Đêm vẫn đợi »). Cuốn sách giúp cho độc giả đến với cuộc hành trình phát hiện Châu Á của chàng thanh niên Joseph Crampes, « một thế giới khác, một nền văn minh khác, những con người vô cùng kỳ lạ (hết mực tử tế cũng có, xấu xa thậm tệ cũng có), cùng những gì làm nên hiện thực chiến tranh và sự tàn khốc của nó » (theo đài France Bleu).

Jacques Chancel là người có nhiều cuộc đời. Tình yêu của ông với vùng Pyrénées quê hương là điều ông thường chia sẻ. Trong cuộc phỏng vấn dành cho chương trình tạp chí « Vous m’en direz des nouvelles » của RFI, cuối năm ngoái 2013, nhân dịp ra mắt cuốn hồi ký, Jacques Chancel thổ lộ tình yêu thầm kín nhưng không phai của ông đối với Việt Nam, « một trong những đất nước đẹp nhất trên thế giới », và tâm sự của ông với người bạn Pierre Schoendoerffer, « nếu sinh ra là người Việt, cũng có thể chúng ta đã đi với Giáp và Hồ Chí Minh ». Jacques Chancel nói ra điều này với nụ cười vừa hồn nhiên, nhẹ nhõm, vừa hóm hỉnh.

Trả lời câu hỏi của chương trình « Culture buissonnière » (tạm dịch là « Trường Đời ») của RFI năm 2011, « sau tất cả những gì đã khiến ông dấn thân trong cuộc đời mình, nếu còn một cuộc chiến nữa, đối với ông đó là cuộc chiến nào ? », Jacques Chancel khẳng định : chống lại nghèo đói, thất học và sự thống trị của các thế lực độc tài là những mục tiêu mà ông sẵn sàng vì chúng mà lên đường. Nhà báo Pháp cũng lưu ý : không vì những thực tế trên mà ông có thái độ bi quan với cuộc đời, Jacques Chancel tin tưởng nhân loại rồi sẽ giải quyết được các vấn nạn này. Hãy biết vui sống, ông nói thêm.