Vào nội dung chính
BIỂN ĐÔNG - VIỆT NAM - NGA

Biển Đông : Rosneft hợp tác với Việt Nam khoan dầu, Trung Quốc tức tối

Trung Quốc là động cơ của việc Nga « xoay trục sang châu Á », và đang trở thành nước tiêu thụ dầu lớn nhất trong số các đối tác về năng lượng của Nga. Vào đầu tháng này, có tin là Matxcơva đã hoàn tất việc giao hệ thống hỏa tiễn hiện đại S-400 đầu tiên cho Bắc Kinh.

Giàn khoan JDC Hakuryu-5 của tập đoàn Rosneft tại mỏ khí đốt Lan Tây ở ngoài khơi Vũng Tàu, Việt Nam. Ảnh chụp ngày 29/04/2018.
Giàn khoan JDC Hakuryu-5 của tập đoàn Rosneft tại mỏ khí đốt Lan Tây ở ngoài khơi Vũng Tàu, Việt Nam. Ảnh chụp ngày 29/04/2018. REUTERS/Maxim Shemetov
Quảng cáo

Bộ Thương Mại Trung Quốc cho biết doanh số giao thương với Nga có thể đạt 100 tỉ đô la trong năm nay, và đầu tư trong khuôn khổ sáng kiến « Một vành đai, một con đường » đang tăng nhanh. Thương mại tăng vì giá dầu tăng, chứ không hẳn nhờ có sự đột phá kinh tế, nhưng đây là một phần trong nỗ lực chung nhằm mang lại cảm tưởng tất cả đều tốt đẹp trong quan hệ hai nước.

Tuy nhiên theo nhà nghiên cứu Nicholas Trickett thuộc European University ở Saint Petersbourg, hai sự kiện gần đây đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong quan hệ Nga-Trung.

Trước hết, tập đoàn CEFC China Energy (Hoa Tín) rút khỏi một thỏa thuận nhằm mua lại 14,16% cổ phần Rosneft. Bị dính vào một xì-căng-đan, tập đoàn này đang bị kiểm tra nghiêm ngặt về mọi khoản đầu tư ra ngoại quốc. Qatar bèn nhảy vào mua cổ phiếu Rosneft, và tập đoàn Nga cũng thay đổi chiến lược để mang lại cổ tức hấp dẫn hơn, thu hút Qatar.

Bộ Ngoại Giao Trung Quốc bèn cảnh báo các hoạt động khoan thăm dò của Rosneft ở lô khí đốt 06.01, một dự án mà tập đoàn Nga chủ trì và sở hữu 35%. Việc Rosneft hợp tác với PetroVietnam trong các dự án ngoài khơi khiến Bắc Kinh vô cùng tức tối, vì lô này nằm trong đường 9 đoạn mà Trung Quốc vẽ ra ở Biển Đông. Đây là điểm mới nhất gây căng thẳng cho chính sách xoay trục sang châu Á của Nga.

Kremlin muốn tỏ ra trung lập trong tranh chấp Biển Đông

Khi được hỏi về lời cảnh báo của Trung Quốc, phát ngôn viên điện Kremlin Dimitri Peskov nói rằng : « Theo như chúng tôi biết, Rosneft đã ra thông cáo là tập đoàn làm việc hoàn toàn đúng theo giấy phép được cấp ».

Cả Rosneft lẫn tập đoàn dầu khí khổng lồ Gazprom của Nga đều có các dự án với Việt Nam tại Biển Đông, nhưng điện Kremlin không thể công khai ủng hộ tuyên bố của Rosneft là lô 06.01 nằm trong vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam. Làm như thế chẳng khác nào đã đứng về một bên, trong tranh chấp chủ quyền trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Đối với tổng giám đôc Rosneft, ông Igor Sechin, các trừng phạt của phương Tây liên quan đến những thiết bị thăm dò dầu khí ngoài khơi Bắc Cực là vấn đề nghiêm trọng. Exxon đã rút ra khỏi các dự án thăm dò ở Bắc Cực, mà có lúc đã định đầu tư 500 tỉ đô la.

Rosneft xoay sở để thay thế thiết bị nhập khẩu từ phương Tây dùng cho các giàn khoan ngoài khơi xa ở đảo Sakhalin, nhưng giá thành cao và chất lượng lại thấp. Còn Tokyo thì quan tâm đến việc khai thác trữ lượng dầu khí của Việt Nam, mà bằng chứng là vai trò của Japan Drilling Co.Ltd trong việc khoan thăm dò hai trong số ba mỏ khí liên quan.

Các dự án này đối với Rosneft là phương tiện để có được kỹ năng tốt hơn trong việc quản lý các dự án ngoài khơi, thông qua liên kết với các công ty Nhật - mà trước đây vấp phải trở ngại do các bất đồng chính trị và áp lực của Hoa Kỳ. Điều này đặc biệt quan trọng, vào lúc các đối tác lớn phương Tây ngần ngại tham gia các liên doanh mới với Nga, ngoài những dự án hợp tác đã có tại đảo Sakhalin.

Xoay trục sang châu Á

Theo Nicolas Trickett, Rosneft là cánh tay đắc lực trong chính sách đối ngoại của Nga, nhưng đôi khi hoạt động mà không có sự can dự trực tiếp của điện Kremlin. Dường như vụ làm ăn với Việt Nam không nằm trong các ưu tiên của đội ngũ ông Putin. Cơ hội tìm được mỏ dầu khí tương đối thấp, và chính quyền mới chỉ vừa được loan báo. Trong những tháng gần đây, chính sách đối nội được đặt lên hàng đầu, và việc Hoa Kỳ rút khỏi hiệp ước nguyên tử Iran chắc chắn đã chiếm vai trò đáng kể đối với những nhà hoạch định chính sách.

Nói chung, Nga thường cố duy trì vẻ trung lập trong tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông. Matxcơva ủng hộ ý hướng của Bắc Kinh trong việc đặt Washington bên ngoài mọi giải pháp khu vực, nhưng không hề công nhận yêu sách đường 9 đoạn của Trung Quốc. Dù tăng cường hợp tác hải quân với Trung Quốc – như đã tập trận chung trên Biển Đông hồi tháng 9/2016 – nhưng cả hai bên đều có ý thức tránh tiến hành trong vùng biển tranh chấp. Trung Quốc là đối tác quan trọng nhất của Nga trong khu vực, nhưng nguy cơ bị lệ thuộc quá nhiều luôn là mối quan ngại của các chính khách Nga.

Tuyên bố trên đây của điện Kremlin nhằm tách rời ông Putin khỏi các quyết định của Rosneft, vào lúc dễ dàng nhận ra khía cạnh chính trị của quan hệ kinh tế với Trung Quốc đang phần nào thay đổi. Việc CEFC China Energy hủy mua cổ phiếu Rosneft cho thấy dường như Trung Quốc ngày càng cho rằng đầu tư vào các dự án lớn ở Nga không mấy an toàn.

Tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc CNPC hy vọng số tiền 70 tỉ đô la trả trước cho Rosneft năm 2013 (liên quan đến hợp đồng cung cấp 300.000 thùng dầu một ngày trong vòng 25 năm) có thể chuyển thành sở hữu dầu khí ở Nga, nhưng điều này đã không thành sự thực.

Tập đoàn tư nhân trên danh nghĩa CEFC China Energy vốn là cầu nối của Rosneft với nhiều giao dịch khác tại Trung Quốc - tập đoàn Nga không có đối tác nào khác sẵn sàng hợp tác. Có vẻ như CNPC đang lần khân để đàm phán các dự án lọc dầu khác, dòm ngó đến túi tiền từ Saudi Aramco của Ả Rập Xê Út thay vì Nga.

Tiếp tục mối quan hệ với các nước khác ngoài Trung Quốc là trung tâm việc thực hiện chính sách « xoay trục sang châu Á » của Nga. Chính sách năng lượng mang hơi hướng chính trị của tập đoàn dầu khí hàng đầu Nga phải dựa vào thị trường Trung Quốc, khiến một sự phủ quyết của Bắc Kinh về các dự án nhạy cảm tại Biển Đông sẽ tác động mạnh vào chiến lược của tập đoàn.

Việc Nga ủng hộ Bắc Triều Tiên khiến các nỗ lực nhằm có được quan hệ chặt chẽ hơn về năng lượng với Nhật Bản và Hàn Quốc vì vậy đã không thành công. Trong bối cảnh bị trừng phạt hiện nay, Nga chỉ có thể hợp tác trong các dự án ngoài khơi với những nước đứng ngoài như Việt Nam.

Dấu ấn cá nhân

Chính sách Trung Quốc của Nga thiếu mạch lạc, chỉ dựa trên tính cách cá nhân. Ông Igor Sechin thường là người quyết định trong các giao dịch với Trung Quốc. Ông Diệp Giản Minh (Ye Jianming), chủ tịch CEFC nay đã bị bắt, chủ trương đầu tư nhiều ra nước ngoài, trong bối cảnh các tập đoàn lớn bị kiểm soát chặt chẽ « các đầu tư bất hợp lý », để chận đứng luồng vốn chảy ra ngoại quốc. Ông Diệp bị rơi đài do quyền lực được tập trung vào tay chủ tịch Tập Cận Bình.

Ông Sechin không làm nên được việc lớn tại Trung Quốc sau vụ CNPC năm 2013, nhưng cách làm của ông cũng như việc thiếu một chính sách nhất quán của Matxcơva đã gây tổn hại đến quan hệ giữa Nga và Trung Quốc.

Vấn đề này càng nặng nề thêm khi lợi ích ở Việt Nam xung đột với chiến lược quốc gia của Trung Quốc.Tuyên bố của Trung Quốc phản đối Rosneft nói rằng « không Nhà nước, tổ chức, công ty hay cá nhân nào có thể tiến hành các hoạt động thăm dò tại vùng biển ‘thuộc chủ quyền Trung Quốc’ mà không có sự cho phép của Bắc Kinh ».

Tệ hơn nữa là theo thông cáo của giám đốc Rosneft, tập đoàn này trong 16 năm qua vẫn khai thác lô khí đốt mà Bắc Kinh không hề phản đối. tác giả Nicholas Trickett cho rằng, có rất nhiều trở ngại trong nỗ lực của Nga nhằm mở rộng và đào sâu quan hệ kinh tế cũng như an ninh tại châu Á-Thái Bình Dương. Có vẻ như Trung Quốc sẵn sàng bắt đầu buộc Matxcơva phải chiều theo ý muốn của mình, bất chấp những tuyên bố mặt ngoài về quan hệ tốt đẹp giữa đôi bên, nhằm dằn mặt phương Tây.

Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí

Tải ứng dụng RFI để theo dõi toàn bộ thời sự quốc tế

Chia sẻ :
Không tìm thấy trang

Nội dung bạn đang cố truy cập không tồn tại hoặc không còn khả dụng.