Tiếp theo nội dung của tạp chí Việt Nam đã được phát vào ngày 22/02/2016, liên quan đến việc bà Trần Tố Nga, 75 tuổi, Việt kiều Pháp, kiện hơn hai chục công ty hóa chất của Mỹ, RFI đã có cuộc trao đổi với bà hôm 09/04 vừa rồi, hai ngày sau khi diễn ra phiên tòa thủ tục.
Trong cuộc phỏng vấn này, bà Trần Tố Nga cung cấp những tin tức mới thêm tin tức về vụ kiện và những nét chính của cuốn tự truyện mà bà mới cho ra mắt vào tháng Ba năm nay, có tựa đề bằng tiếng Pháp “Ma terre empoisonnée. Vietnam, France, mes combats” (tạm dịch : “Mảnh đất nhiễm độc của tôi. Việt Nam, Pháp, những cuộc tranh đấu của tôi”).
Phỏng vấn bà Trần Tố Nga
RFI : Chào bà Trần Tố Nga. Xin cảm ơn bà đã dành thời gian để trả lời phỏng vấn của đài RFI. Bà có thể cho thính giả của RFI biết thêm các thông tin mới nhất kể từ sau phiên tòa ngày 7/4?
Trần Tố Nga : Cho tôi lùi lại một chút về thời gian là vì rằng để chuẩn bị cho phiên tòa, chúng tôi phải mất 7 năm. Cho đến ngày 14/05/2014, chúng tôi gửi đơn kiện. Từ 05/2014 đến 04/2015 thì mới có phiên tòa đầu tiên và phiên tòa đầu tiên là phiên tòa thủ tục. Chúng tôi cũng hy vọng là chỉ có 1, 2 phiên là thủ tục thôi, cũng dự đoán được nhưng mà chúng tôi cũng mất trọn 1 năm từ 04/2015 đến 04/2016, có 6 phiên tòa và cũng chỉ là các phiên tòa thủ tục thôi. Nó là « audience de mise en état ».
Cứ đến mỗi phiên tòa như vậy, bên các công ty Mỹ lại tạo ra những sự cố khác, thành ra nó cứ kéo dài từ phiên tòa này đến phiên tòa khác, cho đến ngày 07/04 thì coi như gần trọn 1 năm kiện, nó có một kết quả tương đối làm cho mình cảm thấy vui hơn, và nghĩ rằng mình đã có thể đi được một bước, vì rằng trong phiên tòa ngày 07/04 vừa rồi, tòa án đã bác bỏ hầu hết những đòi hỏi rất không hợp lý của phía các công ty Mỹ.
Và tin vui là tòa quyết định là vào phiên tới 26/05, tòa sẽ xác lập lịch tranh tụng. Như vậy có nghĩa là mình đã tiến, mình đã đi tới được tin đó, mặc dù bản thân tôi và các luật sư cũng biết rằng đã bắt đầu vào tranh tụng là sẽ còn rất gay go, sẽ có rất nhiều gian khổ, là vì phía bên kia người ta sẽ không bao giờ để yên cho mình và họ sẽ không chấp nhận những điều không hay mà họ đã làm.
RFI : Thời gian chuẩn bị hồ sơ cho đến quá trình theo kiện rất là dài. Sức mạnh nào đã giúp bà theo đuổi vụ kiện này và đâu là những mong muốn cụ thể của bà ?
Trần Tố Nga : Cái quyết định để cho tôi bắt đầu chấp nhận vụ kiện là khi tôi biết rằng ý nghĩa của vụ kiện này không phải cho riêng tôi, không phải cho con tôi mà là để tạo nên một cái án lệ cho tất cả các nạn nhân da cam và cái điều này phải hiểu rằng khi đã nói tất cả các nạn nhân da cam thì tôi không chỉ nói các nạn da cam của Việt Nam mà là nạn nhân da cam của các nước khác trên thế giới.
Động cơ, động lực đầu tiên là thế. Phải nói rất thực là bản thân tôi năm nay cũng 75 tuổi rồi. Sống cũng đã yên, mình bằng lòng với cuộc sống, với những đi đi về về, chăm sóc các con bị khuyết tật, các con là nạn nhân da cam. Con cái nhà tôi cũng không cần gì từ vụ kiện này nhưng mà nếu còn có ích được cho nhân loại thì tại sao mình lại không làm ?
Điều thứ hai nữa, sau khi bắt tay vào vụ kiện này, tôi mới thấy hết được cái cam go của nó, nhưng cái gì làm tôi rất quyết tâm đi tới, có khi không lường được hết ? Đó là chuẩn bị bước vào vụ kiện, có nhiều bộ phim, cuộc họp để nói về vụ kiện và cái điều không ngờ là các bạn Pháp không biết tôi nhưng mà khi nói đến Việt Nam, nói đến nạn nhân da cam, nói đến vụ kiện thì các bạn Pháp hết lòng ủng hộ.
Nhưng mà có lẽ cái hạnh phúc mà tôi cảm thấy rất lớn và cái điều mà tôi không chờ đợi nhưng bây giờ tôi thấy, vụ kiện này quá hay, quá tốt ở chỗ có rất nhiều các anh các chị Việt Kiều ở nhiều phía, lúc đầu, các anh các chị ấy cũng có phần dị ứng và nói là « Tại sao phải là người trong nước đứng ra kiện ? Tại sao phải là chị Nga chứ không phải là một người của quân đội miền Nam cũ ? »
Sau đó, khi nghe được hết, các anh các chị hết sức ủng hộ và cho đến bây giờ các anh các chị luôn luôn ở bên cạnh tôi. Và có điều mà có khi các anh các chị không hiểu được, đó là trên các email mà họ viết cho nhau bằng tiếng Pháp, bao giờ cũng là « le procès de Chị Tố Nga » Cái chữ « chị » nó làm ấm lòng và tôi nghĩ rằng cái điều mà ở nhà hay nói là « hòa hợp dân tộc » mà họ không làm được thì chính ra vụ kiện này đã làm được điều đó, đã hòa hợp được các anh các chị và điều đó cũng phải thấy được là dù bất kì chính kiến nào nhưng nếu vì con người, vì tính nhân đạo, vì đồng loại, vì nhân loại, thì mọi hận thù sẽ được xóa bỏ.
Có lẽ điều đó sẽ làm cho tôi không bao giờ chùn bước dù rằng bệnh tật, dù rằng nhiều lúc cũng nặng nề quá, khó khăn quá. Mình cũng thấy rất là cực nhưng tự hỏi là mình có dừng không thì tôi thấy rằng vì tất cả các nạn nhân, và cũng vì tấm lòng của các anh các chị của Việt Nam đang ở khắp nơi và đang giúp cho vụ kiện một đồng tiền, hai đồng tiền, thì tôi sẽ không ngừng đâu !
RFI : Thưa bà, tháng 3 năm nay, Nhà xuất bản Stock có ra mắt cuốn sách của bà với tựa đề là « Ma terre empoisonnée - Vietnam, France, mes combats ». Bà có thể nói thêm một số chi tiết về cuốn sách này được không ? Tại sao bà chọn viết cuốn sách này bằng tiếng Pháp ?
Trần Tố Nga : Thực ra thì tôi tham gia chiến tranh nhưng với tư cách là một phóng viên. Viết tin tức rồi từ đó tập viết báo rồi tập viết bài và mơ ước của tôi là viết một cuốn sách về cuộc đời của mình nhưng mà cái cuộc đời của mình, từ lâu rồi, tôi hiểu, nó gắn liền với bước đi của lịch sử, của đất nước và cả gia đình tôi cũng thế. Cả gia đình tôi, từng người, từng người một, đều gắn liền với cái hưng thịnh của đất nước mình.
Thành ra, viết về mình là viết về đất nước, viết về gia đình, nhưng viết về mình cũng có nghĩa là viết về tất cả những đồng đội, anh, chị, em, bạn bè từ lúc nhỏ cho tới bây giờ - những người đã từng sống trong từng hoàn cảnh của đất nước : chiến tranh, đói khát, nguy hiểm, đạn bom, chết chóc. Tôi cũng nghĩ đến những người mà không còn nữa ; người ta không còn nữa nhưng nói rất thật là bao giờ trong tôi và trong cuộc sống của tôi, tôi có cảm giác là tôi sống cũng cho họ luôn.
Thành ra, ước mơ viết một quyển sách như thế đã có từ lâu nhưng mà công việc thì nhiều. Cho đến lúc mà Stock đề nghị là viết thì thôi, có một điều kiện để thực hiện ước mơ, bằng tiếng Pháp hay bằng tiếng Việt thì không thành vấn đề, tôi đồng ý ngay, vì cuốn sách viết bằng tiếng Pháp rồi thì sẽ có cuốn sách viết bằng tiếng Việt, chỉ có điều là không biết là ở nhà chấp nhận nó như thế nào thôi.
Thực ra quá trình viết cũng có khó khăn vì một người Việt mà lại viết bằng tiếng Pháp ; viết về cuộc đời của mình và về mọi người thì không khó, vì nó nằm trong tim của mình. Chắc là ai đã đọc được sách thì đều thấy có bóng dáng của tất cả các bạn của tôi trong từng thời kì : có bóng dáng của những người đã hi sinh, của những người đang chịu đau khổ vì chất độc da cam, của những người bạn hiện nay đã chia sẻ với tôi từng gian khổ một và bây giờ họ đang còn sống và cũng có bóng dáng của nạn nhân, của tất cả những người khác.
Thành ra, viết bằng tiếng gì cũng được nhưng mà tôi chỉ tiếc là các bạn Việt Nam chưa đọc được nên tôi đang chuẩn bị, cho dù là Stock không có dịch xuất bản bằng tiếng Việt, tôi cũng sẽ viết một quyển bẳng tiếng Việt. Đây mà một tác phẩm mà tôi muốn tặng lại cho đất nước yêu quý của tôi là Việt Nam và tôi cũng muốn tặng lại cho nước Pháp là nước đã giúp tôi tiến hành một vụ kiện và cuộc tranh đấu cuối cùng của cuộc đời mình.
RFI : Một lần nữa xin cảm ơn bà Trần Tố Nga đã dành thời gian để trả lời phỏng vấn của ban tiếng Việt đài RFI.
*****
Nếu quý vị muốn có thêm thông tin liên quan đến vụ kiện cũng như thông tin liên quan đến những nạn nhân chất độc da cam, quý vị có thể truy cập những trang web sau đây :
- Bằng tiếng Việt, trang web của Hội nạn nhân chất độc da cam / điôxin Việt Nam : http://www.vava.org.vn
- Bằng tiếng Pháp, trang web của André Bouny : http://www.agent-orange-vietnam.org
Hoặc đơn giản hơn, quý vị cũng có thể tìm thông tin bằng cách gõ vào công cụ tìm kiếm cụm từ « Trần Tố Nga ». Quý vị sẽ có ngay được rất nhiều thông tin hữu ích liên quan.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký