Vườn nổi Hortillonnages ở Amiens : « Mảnh đất được các thánh ban phước »
Đăng ngày:
Nghe - 10:06
Amiens, thành phố nhỏ miền bắc nước Pháp, cách Paris chỉ một giờ tàu, nổi tiếng với nhà thờ lớn 800 năm tuổi, được xây theo phong cách gothique và thuộc hàng lớn nhất nước Pháp. Cách không xa nhà thờ lớn Amiens là khu vườn nổi Hortillonnages, được UNESCO xếp hạng Di sản năm 1991.
Đến Amiens vào một ngày hè nắng đẹp, từ khu phố cổ có nhà thờ lớn nổi tiếng, những ngôi nhà ống nhỏ xinh, tường sơn màu « bắt mắt », nằm san sát, chỉ rảo vài bước chân là chúng tôi đến khu vườn nổi được hình thành và tồn tại từ thời Trung cổ đến nay. Khu vườn độc đáo có tên gọi « Hortillonnages d’Amiens ». Để ngắm nhìn trọn vẹn nhất nét duyên dáng, xinh xắn cũng như để có thể cảm nhận rõ nét phong phú của thảm động thực vật trong khu vườn nổi, chúng tôi chọn tour tham quan bằng thuyền do « Hiệp hội bảo vệ và bảo tồn di tích và môi trường Hortillonnages » tổ chức.
Đây là những con thuyền kiểu truyền thống (barque à cornet) thon dài, đáy thuyền bằng phẳng, nhưng hai mũi thuyền nhô cao để tránh va đập, làm hỏng bờ đất. Xưa kia loại thuyền này được dùng để chuyên chở rau và trái cây trên các lạch nước. Ngồi trên con thuyền sơn màu xanh lá cây thẫm, hòa với màu của cỏ cây, lướt nhẹ trên dòng nước uốn lượn giữa các khu vườn, chỉ một lát thôi là du khách không còn nhìn thấy những mái nhà nhấp nhô, bóng hình và tiếng ồn ào của xe cộ cũng lùi dần, xung quanh chỉ còn tiếng nước vỗ nhẹ vào mạn thuyền, tiếng chim hót. Lướt qua hai bên bờ là những khu vườn nhỏ được trang trí xinh xắn, mỗi vườn mỗi vẻ, được trang trí theo phong cách riêng của từng chủ vườn.
Trả lời RFI tiếng Việt, ông Florent Prudhomme, giám đốc Hiệp hội bảo vệ và bảo tồn di tích và môi trường Hortillonnages, giới thiệu về lịch sử của khu vườn nổi có từ thời Trung cổ :
« Cách nay nhiều năm, trên thực tế, đây là một không gian đầm lầy rộng 300 ha nằm ở phía đông thành phố Amiens và cả trên phần đất của các xã Rivery, Camon và Longueau được quy hoạch từ thời Trung Cổ, có thể là từ thế kỷ 12. Từ « hortillonnages » là từ phái sinh của từ « hortillon », trong phương ngũ Picard có nghĩa là « khu vườn nhỏ ». Khu vườn « Hortillonnages » có khoảng từ 700 năm nay, nhưng ngày nay do đô thị hóa, chỉ còn lại 300 ha vườn so với 10.000 ha ban đầu.
Hiện nay, đa phần diện tích vườn Hortillonnages đã được chuyển đổi thành các khu vườn trồng cây cảnh riêng của các cá nhân, hoặc trở thành nơi nghỉ ngơi cuối tuần cho một số người, để họ và gia đình thư giãn vào cuối tuần. Chỉ có rất ít người có thể sinh sống ở Hortillonnages, bởi không có điện, không có đường dẫn nước sạch, nên ở đó họ chỉ có thể làm vườn hoặc dành làm nơi nghỉ ngơi với gia đình vào các ngày nghỉ cuối tuần. Các mảnh vườn thuộc về tư nhân, thế nhưng thành phố Amiens cũng có thể từ chối việc bán vườn cho các cá nhân, mục đích là tạo cơ hội cho những người làm nghề trồng rau mua được đất vườn để làm nghề. Còn các lạch nước thì một số là của tư nhân, một số khác là thuộc sở hữu công.
Quý vị có thể đến thăm vườn Hortillonnages bằng cách đi bộ dọc theo đường Chemin du Halage, hoặc quý vị có thể đi tham quan bằng xe đạp, hay thuyền kayak, nhưng tất nhiên, theo tôi thì cách thú vị nhất để đi tham quan vườn Hortillonnages là đi thuyền (barque). Hiệp hội bảo vệ, bảo tồn vườn Hortillonnages của chúng tôi có dịch vụ chở khách đi tham quan bằng thuyền 6 tháng trong năm, từ tháng Tư cho đến cuối tháng Mười. Sẽ có một người chèo thuyền đưa quý vị đi tham quan, trong chuyến thăm đó, họ sẽ kể cho du khách nghe các câu chuyện về khu vườn Hortillonnages thưở trước đây. Chuyến tham quan bằng thuyền kéo dài 45 phút ».
Du lịch và bảo tồn
Hôm chúng tôi đến Amiens là ngày cuối tuần, các đoàn khách đến tham quan vườn nổi bằng thuyền rất đông. Đầu buổi chiều, chưa đến giờ mở cửa mà đã có hàng dài người xếp hàng chờ đến lượt. Trung bình, hàng năm những chuyến dạo chơi bằng thuyền của Hiệp hội bảo vệ và bảo tồn di tích và môi trường Hortillonnages phục vụ được 130.000 du khách. Buổi trưa, các chuyến dạo chơi bằng thuyền tạm ngưng, cũng là một cách thể hiện sự tôn trọng thời gian nghỉ ngơi của các chủ vườn.
Thế nhưng, giám đốc Florent Prudhomme nhấn mạnh là tổ chức các chuyến tham quan không phải là mục đích chính của Hiệp hội bảo vệ và bảo tồn di tích và môi trường Hortillonnages :
« Tôi xin nói rõ một chút về mục đích của hiệp hội : Chúng tôi không phải là hiệp hội hoạt động trong lĩnh vực du lịch, mục đích chính của hiệp hội chúng tôi là bảo vệ và bảo tồn khu vườn bởi Hortillonnages không phải được hình thành tự nhiên, mà là một địa điểm do con người tạo ra. Amiens có một dòng sông chảy qua, đó là sông Somme. Khi mực nước sông Somme dâng lên, những người làm vườn thời xưa đã đào những kênh rạch nhỏ, họ đắp đất vườn cao lên, dần dần khu vườn nổi Hortillonnages được hình thành.
Những điều mà chúng tôi có thể làm để bảo tồn khu vườn là be đắp bờ, chúng tôi sẽ cùng với các chủ vườn đắp kè, cải tạo bờ kênh. Việc này sẽ giúp dòng chảy của nước được thông suốt, bảo đảm không có nhiều sóng nước ở các kênh lạch. Mục đích của hiệp hội thực ra là thông qua việc tổ chức các chuyến tham quan bằng thuyền để tạo nguồn thu giúp các chủ vườn có tiền cải tạo, be đắp bờ kênh. Có thể nói là việc công chúng được tham quan vườn nổi và công tác cải tạo, bảo tồn khu vườn tạo thành một vòng tròn liên hệ.
Hiệp hội của chúng tôi là hoàn toàn độc lập với Nhà nước về tài chính, chúng tôi không phụ thuộc vào bất kỳ khoản trợ cấp nào. Điều đó có nghĩa là trong thực tế, chúng tôi phải có một phương tiện tài chính để thực hiện mục tiêu bảo tồn vườn, hỗ trợ các chủ vườn be đắp bờ và các chuyến thăm quan mà chúng tôi tổ chức trong vòng 6 tháng mỗi năm sẽ giúp chúng tôi thực hiện mục tiêu đó.
Khu vườn Hortillonnages d’Amiens đã được Unesco xếp hạng Di sản thế giới và hiệp hội của chúng tôi được công nhận là một hiệp hội có tính hữu ích ».
Cuộc dạo chơi bằng thuyền của chúng tôi kéo dài 45 phút, chỉ có thể thưởng ngoạn được một phần rất nhỏ trong tổng số 300 ha vườn, 65 km kênh rạch, nhưng ấn tượng khi được hòa bình vào tự nhiên, cảm nhận sự bình yên nơi sự giao hòa giữa đất trời, cây cối, vườn tược và những lạch nước, là không ít …
Tuy nhiên, khi khách du lịch đến quá đông, nhiều dịch vụ tổ chức tham quan thiếu sự quản lý bùng nổ cũng gây tác hại tới khu vườn. Giám đốc Hiệp hội bảo vệ và bảo tồn di tích và môi trường Hortillonnages giải thích :
« Những rủi ro, nguy cơ ngày nay đến từ du lịch. Ngày càng có nhiều nhà cung cấp dịch vụ du lịch đưa khách đi tham quan Hortillonnages bằng thuyền, trong khi hiện giờ vẫn chưa có các quy định cụ thể về các hoạt động này. Ai cũng có thể đi tham quan bằng thuyền, vấn đề là, dưới góc độ quản lý, họ đang tạo ra những hoạt động du lịch quá mức. Điều này ngày càng gây phiền phức cho các chủ vườn. Không phải chủ vườn nào cũng muốn trông thấy những con thuyền cứ lướt qua khu vườn của họ. Một vấn đề khác là việc có quá nhiều thuyền đi lại trên kênh rạch khiến các lạch nước ngày càng tích tụ nhiều bùn. Cuối cùng, đã có nhiều chủ sở hữu muốn bán vườn đi, đất bị bỏ hoang.
Vì thế, theo tôi, chính quyền thành phố Amiens cần có những quy định đối với các nhà cung cấp dịch vụ du lịch đi thuyền tham quan Hortillonnages. Nếu không thì rồi sau này các thế hệ con cháu chúng ta chắc sẽ không thể có cơ hội được thưởng ngoạn khu vườn nổi Hortillonnages tuyệt đẹp này ».
Khi lịch sử được tái hiện
Nhìn lại lịch sử, trong suốt một thời gian dài, Hortillonnages từng là nơi trồng và cung cấp rau và trái cây cho dân người Amiens. Theo Le Figaro, cho đến đầu thế kỷ 20, vẫn còn khoảng 1000 khu vườn chuyên trồng rau. Nay cùng với đô thị hóa, khu vườn thu hẹp lại chỉ còn 300ha, và cũng chỉ còn khoảng chục vườn chuyên canh tác rau, khai thác khoảng 1/10 diện tích khu vườn.
Hiện nay, rau và trái cây được trồng và thu hoạch từ Hortillonnages d’Amiens vẫn được bán vào sáng thứ Bảy hàng tuần tại quảng trường Parmentier ở khu phố Saint-Leu. Và đến Chủ Nhật thứ ba trong tháng Sáu, những người trồng rau lại khoác lên người bộ trang phục truyền thống, chèo thuyền đến ke Bélu để bán rau quả, tái hiện lại quanh cảnh chợ nổi thời cha ông xưa kia bán rau và trái cây thu hoạch từ khu vườn được gọi là « mảnh đất được các thánh ban phước ».
Nếu quan tâm đến lịch sử vườn nổi và nghề trồng rau ở Hortillonnages thời trước, du khách cũng có thể đến thăm bảo tàng Hortillonnages ở Rivery. Hàng năm, Hortillonnages cũng tổ chức Liên hoan vườn quốc tế. Năm nay, Liên hoan kéo dài đến ngày 16/10. Cũng vào năm nay, Hortillonnages đã được đề cử vào danh sách bình chọn nổi tiếng « Công trình yêu thích của người dân Pháp » (vòng 1) của Stéphane Bern trên kênh truyền hình Nhà nước France 3. Kết quả bình chọn chung cuộc dự kiến được công bố vào tháng 09, dịp Ngày Di Sản Châu Âu.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký