Hiếm có nghệ sỹ trẻ tạo được ảnh hưởng sâu rộng với khán giả Việt Nam như Đen. Trong vòng 5 năm trở lại đây, những sáng tác của Đen luôn là thỏi nam châm khổng lồ với khán giả trẻ. Bản hit mới nhất Mang tiền về cho mẹ làm dậy sóng trong dịp Tết năm nay.
Mang tiền về cho mẹ, Mang Tết về nhà
Bản hit mới nhất Mang tiền về cho mẹ báo hiệu một năm mới khá suôn sẻ cho Đen. Trong hai năm liên tiếp, hai bản hit của Đen đều trình làng vào dịp Tết. Năm 2021, anh bắt tay với Justa Tee trong bản nhạc đậm không khí Tết là Đường về nhà.
Cho dù không được đánh giá cao như các ca khúc trước như Trốn Tìm và Hai triệu năm, Mang tiền về cho mẹ vẫn nổi đình đám nhờ những vần thơ nghe rất bắt tai "Mang tiền về cho mẹ ; Đừng mang ưu phiền về cho mẹ". Bài hát tạo được hiệu ứng truyền thông sâu rộng nhờ sự tính toán có chủ đích nhắm vào dịp Tết. Hơn thế, công thức mà Đen ưa thích là hợp tác với một nghệ sỹ khác như Min, Biên, MTV để tạo được giai điệu hơi hướng pop trong phần bridge (chuyển bài). Anh ưa thích kết hợp với giọng nữ để kiềm chế sự thô mộc, nổi loạn của một rapper. Năm nay, anh mời ca sỹ Nguyên Thảo hòa giọng để tạo điểm nhấn nhẹ nhàng ca ngợi người mẹ, mái ấm gia đình.
Những đứa trẻ rồi sẽ đi xa nhà ; Sẽ có rất nhiều hành trình qua trong đời ; Mặc dù đời có lúc chẳng được như mong đợi : Rời xa mái nhà đừng hòng còn ai nuông chiều (trích Mang tiền về cho mẹ, 2022).
Cách tiếp cận của Đen luôn mới mẻ hơn so với những ca khúc đón Tết, gia đình sum họp. Thứ nhất, Đen đi theo một lối rất Tây về tựa đề tác phẩm. Nhạc Việt rất hiếm có bài hát có tựa đề là Tiền. Cách Đen đặt tên bài hát luôn gây tranh cãi vì ngôn ngữ đường phố, sự thoải mái, suồng sã như tựa đề Anh dek cần gì nhiều ngoài em. Các nghệ sỹ phương Tây ví dụ như ABBA, họ có thể đặt tựa đề bài hát thực dụng như Tiền tiền tiền (Money Money Money) để nói áp lực bươn trải kiếm tiền. Trái lại, phần lớn nhạc sỹ Việt né tránh sự thực dụng và thương mại trên tiêu đề tác phẩm âm nhạc. Điều này khác hoàn toàn với rapper Đen, anh khai thác sự thực dụng trong cuộc sống hiện đại nhưng theo cách tử tế.
Thứ hai, bài hát không có chữ Xuân hay Tết nào nhưng người nghe cảm nhận rất rõ không khí Tết. Đơn giản, Đen biết kết hợp ca từ, âm nhạc, hình ảnh video clip tạo thành câu chuyện hoàn chỉnh, đồng bộ hóa cao. Cái Tết truyền thống luôn có ý nghĩa văn hóa quan trọng trong đời sống người Việt. Bài hát đề cập tới áp lực mưu sinh của cá nhân trong gia đình nhưng đề cao tình cảm yêu thương trong gia đình, nhất là người mẹ.
Mẹ bán lưng cho trời bán mặt cho đất ; Mẹ dạy đôi chân đừng dao động như con lắc ; Và nếu có nhiều tiền con sản xuất son môi ; Màu cho các mẹ con đặt tên là son sắt (trích Mang tiền về cho mẹ, 2022).
Ngôi sao của dòng nhạc underground (không chính thống)
Trưởng thành từ dòng nhạc underground (không chính thống), Đen (hay còn gọi là Đen Vâu) vươn lên thành một trong những nam nghệ sỹ có tầm ảnh hưởng nhất định tới giới trẻ Việt Nam.
Anh tên thật là Nguyễn Đức Cường, sinh năm 1989 tại Hạ Long, Quảng Ninh. Cuộc sống khó khăn đã khiến anh nghỉ học phổ thông trung học, lao vào con đường kiếm sống khá sớm. Từng làm công nhân vệ sinh bãi biển Hạ Long trong 7 năm, Đen nghỉ việc hỗ trợ em trai mở quán cà phê kiếm sống. Tuy nhiên, chất nghệ sỹ trong Đen phát huy khá sớm, anh viết rap từ hồi học phổ thông. Năm 2011, Đen tạo được dấu ấn đầu tiên trong chương trình Bài hát Việt với ca khúc Cây Bàng. Bài hát đoạt giải Khán giả yêu thích nhất giúp tên tuổi Đen xích lại gần khán giả.
Đếm hết bao nhiêu người qua đây ; Khắc tên bao nhiêu lằn lên cây ; Đếm hết bao nhiều mùa rụng lá, đếm cả bao vòng đời ta long đong : Lúc bé ta nô đùa nơi đây ; Xế úa tay ta vịn nơi cây (trích Cây bàng, 2011).
Sự nổi tiếng đến với Đen khá tình cờ. Trong chuyến đi xuyên Việt, anh hát cho mọi người nghe tại mỗi điểm dừng chân. Sau đó, Đen bất ngờ được mời hát tại Huế trong hành trình đó với cát-sê khiêm tốn 4 triệu đồng. Nhưng đó là bước ngoặt với cuộc đời anh, một thanh niên đam mê nhạc rap dành cả thời đi học cấp 3 viết lời kín quyển vở.
Đen liên tiếp gây được sự chú ý với các bản hit như Đưa nhau đi trốn, Ngày lang thang, Dưới bóng mặt trời từ năm 2014 đến 2016. Anh đưa dòng nhạc underground xích gần khán giả nhờ trải nghiệm sống bươn trải của mình. Cần nhấn mạnh rằng mạng xã hội như kênh Youtube đóng vai trò lớn để lan tỏa hấp lực của Đen với khán giả trẻ tuổi. Số lượt xem các ca khúc của Đen trên Youtube vượt mốc trên 100 triệu lượt. Trong Đưa nhau đi trốn, anh viết cho giới trẻ muốn thoát khỏi áp lực mệt mỏi cuộc sống, tìm đến những trải nghiệm mới.
Ah em ơi đi trốn với anh ; Mình đi đến nơi có biển bạc núi xanh ; Chạy con xe anh chở em tròng trành mình phóng tầm mắt ngắm chân trời mới toanh ; Mình ngủ một giấc mà không cần báo thức ; Giờ này mọi khi anh đang trong ca trực ; Em thì đang lo ngày mai giảng đường ; Ôi những thứ chán chường không tẹo nào háo hức (trích Đưa nhau đi trốn, 2015).
Phía sau thành công
Có khá nhiều yếu tố lý giải cho sự thành công của Đen. Thứ nhất, ca sỹ lấp được khoảng trống rất lớn trong nhạc Việt với dòng nhạc độc lập (indie), underground (không chính thống). Ca từ bài hát đời thường, dung dị nhưng không thô tục, xoáy vào thị hiếu lớp trẻ. Nhiều tờ báo gọi Đen là rapper tử tế nhất, khác xa với hình ảnh rapper bụi bặm phương Tây với ca từ dung tục. Ca khúc Bài này Chill phết, khán giả trẻ tìm được hình ảnh thế hệ Thiên niên kỷ và Z đắm chìm trong xã hội quay cuồng áp lực.
Trời thả vạt nắng khiến đám tóc em hoe vàng ; Chiều nay đi giữa thành phố em bỗng thấy sao mơ màng ; Tìm cho mình một không gian bật bài nhạc làm em chill ; Tâm hồn em phiêu dạt theo áng mây bên trời (trích Bài này chill phết, 2019).
Thứ hai, âm nhạc của Đen có tính nội dung mới mẻ và độ thẩm thấu cao. Mỗi bài hát đều là những câu chuyện nhỏ, tính triết lý cài cắm khéo léo, ví dụ như bài Trốn tìm : Nhiều khi ta muốn ta được bé lại ; Để khi đi trốn có người đi tìm. Để làm được vậy, anh luôn có êkip hoàn chỉnh từ bài hát, clip âm nhạc, bè phụ họa và bối cảnh thực hiện công phu. Ca khúc Hai triệu năm gây được ấn tượng mạnh mẽ nhờ video clip khi Đen ngâm mình trong nước suốt 5 giờ để hoàn thành clip. Nam ca sỹ ngâm mình dưới nước biển trong hai khung cảnh biển lặng và mưa rơi. Phần lớn các ca khúc Đen đều có độ trầm, màu sắc man mác buồn. Cái tôi của thế hệ trẻ lạc lõng giữa ba thời: quá khứ - hiện tại - tương lai. Nỗi cô đơn luôn là cảm xúc cháy bỏng trong huyết quản của họ.
Anh cô đơn giữa tinh không này ; Muôn con sóng cuốn xô vào đây ; Em cô đơn giữa mênh mông người ; Và ta cô đơn đã hai triệu năm (trích Hai triệu năm, 2019).
Đen là hiện thân của tầng lớp nghệ sỹ mới, trẻ trung, đa tài như Lê Cát Trọng Lý. Họ có thể sáng tác nhạc, hát, biên tập, chế biến món ăn tinh thần mới lạ phù hợp thị hiếu của khán giả. Quan trọng hơn, Đen Vâu mang tới sự tử tế cho dòng nhạc underground, thể loại luôn bị đánh giá thấp hơn giá trị thực.
(Theo Thanh Niên, VnExpress, Wikipedia)
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký