TNS John McCain qua đời: Phản ứng xúc động từ Mỹ, Việt Nam và thế giới

Thượng nghị sĩ John McCain, ứng viên tổng thống Mỹ năm 2008, đã qua đời ngày 25/08/2018 tại tiểu bang Arizona vì bệnh ung thư, thọ 81 tuổi.

Giáo viên tiếng Anh Derek Davis đặt cờ và hoa tưởng niệm cố thượng nghị sĩ John McCain tại đài kỷ niệm bên hồ Trúc Bạch, Hà Nội, ngày 26/08/2018. REUTERS/Kham

Là một chính trị gia rất được tôn trọng tại Mỹ, cả trong đảng Cộng Hòa của ông lẫn đảng Dân Chủ, đồng thời là một tác nhân quan trọng - cùng với thượng nghị sĩ John Kerry - trong việc bình thường hóa bang giao Mỹ-Việt sau khi chiến tranh kết thúc, cái chết của ông đã gây xúc động lớn, không chỉ tại Mỹ, mà cả tại Việt Nam và nhiều nước khác trên thế giới.

Lúc sinh thời, John McCain là một chính trị gia có uy tín và thế lực. Sau khi rời quân đội, ông bắt đầu sự nghiệp chính trị tại tiểu bang Arizona, trong đảng Cộng Hòa. Năm 1982, ông được bầu là dân biểu Hạ Viện. Năm 1986, ông trở thành thượng nghị sĩ và tái đắc cử trong các năm 1992, 1998, 2004 và 2010.

Chàng phi công John McCain từng bị cầm tù tại miền bắc Việt Nam từ năm 1967 đến 1973. Hai mươi năm sau, cùng với một cựu chiến binh khác, thượng nghị sĩ thuộc đảng Dân Chủ John Kerry, ông đã đề nghị tái lập bang giao với Việt Nam. Năm 1995, Hoa Kỳ và Việt Nam bình thường hóa quan hệ ngoại giao.

Hoa Kỳ ca ngợi đóng góp của cố thượng nghĩ sĩ John McCain

Tại Hoa Kỳ, ngay sau khi tin ông McCain qua đời được loan báo, hầu hết giới lãnh đạo đều lên tiếng ca ngợi đóng góp của người quá cố.

Tổng thống Donald Trump, người đã từng chỉ trích McCain vì đã « để bị bắt làm tù binh trong chiến tranh Việt Nam », đã gởi lời chia buồn ngắn gọn đến gia đình ông McCain, bày tỏ sự « đồng cảm và tôn trọng sâu sắc nhất » của ông đối với người quá cố.

Đệ nhất phu nhân Melania Trump cảm ơn ông McCain vì đã phục vụ quốc gia, trong đó có hơn năm năm là tù nhân chiến tranh và sáu nhiệm kỳ trong Thượng Viện.

Các cựu tổng thống Mỹ Barack Obama, George W. Bush - hai người đã từng đánh bại ông John McCain trong những cuộc bầu cử tổng thống trước đây, ông Obama trong cuộc bầu cử toàn quốc năm 2008, và Bush trong vòng bầu cử sơ bộ trong Cộng Hòa năm 2000 - đều ca ngợi sự chính trực của ông McCain.

Tỏ lòng thương tiếc ông McCain còn có lãnh đạo Thượng Viện Mỹ Mitch McConnell, cựu phó tổng thống Joe Biden và rất nhiều người khác.

Nhà Trắng đã cho treo cờ rủ. Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, đảng Dân Chủ, tỏ ý muốn lấy tên ông John McCain đặt cho tòa nhà Thượng Viện, nơi ông McCain có văn phòng làm việc.

Việt Nam đặt vòng hoa tại « đài » kỷ niệm bên hồ Trúc Bạch

Còn tại Việt Nam, vai trò tác nhân hòa giải Mỹ-Việt đã được nhấn mạnh trong nhiều phản ứng xúc động được ghi nhận ngày 26/08.

Hãng tin Mỹ AP đã trích lời ông Nguyễn Quốc Cường, cựu đại sứ Việt Nam tại Washington (2011-2014), công nhận vai trò quan trọng của thượng nghị sĩ John McCain trong việc bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam, nơi ông bị cầm tù trong hơn 5 năm, sau khi chiếc phi cơ ông lái bị bắn rơi xuống hồ Trúc Bạch.

Trên trang Facebook của mình, ông Cường còn ghi lại một số kỷ niệm về rất nhiều lần gặp gỡ giữa ông và thượng nghị sĩ McCain, đặc biệt là sự kiện ông McCain từng rất « tự hào » về « đài » kỷ niệm được Việt Nam dựng lên tại hồ Trúc Bạch ở Hà Nội, nơi máy bay của ông bị bắn rơi. Ông McCain từng yêu cầu phía Việt Nam điều chỉnh dòng chữ nói ông là phi công của Không Quân Mỹ trong khi ông là phi công của Hải Quân.

Hãng tin Anh Reuters trích lời ông Lê Mã Lương, cựu giám đốc Bảo Tàng Lịch Sử Quân Sự Việt Nam tại Hà Nội, người đã gặp ông McCain ngay sau năm 2010, nhấn mạnh rằng thượng nghị sĩ McCain là một chính khách Mỹ đã đóng góp rất lớn vào việc xây dựng quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam, và « Sự đóng góp của ông sẽ luôn được ghi nhớ ».

Reuters cũng ghi nhân là nhiều người Mỹ có mặt tại Hà Nội đã mang hoa đến đặt ở đài kỷ niệm tại hồ Trúc Bạch. Ngoài hoa, có người còn đặt ở đấy một lá cờ Mỹ gấp lại để tưởng niệm người quá cố.

Riêng Đại Sứ Quán Mỹ tại Hà Nội ngày 26/08 cho biết sẽ ​​thành lập một học bổng mang tên « McCain/Kerry Fellowship » để vinh danh hai chính khách Mỹ đã có công thúc đẩy quan hệ Mỹ-Việt.

Trên thế giới, tính đến trưa nay, rất nhiều lãnh đạo cao cấp trên thế giới đã chia buồn với nước Mỹ về cái chết của thượng nghị sĩ McCain, từ ngoại trưởng Đức Heiko Maas, ngoại trưởng Pakistan Shah Mahmood Qureshi, cho đến thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn.