Hòa đàm Syria : đến lượt Nga thúc thủ

Đối lập Syria và người Kurdistan từ chối tham dự hòa đàm Sotchi do Nga tổ chức cùng với sự bảo trợ của Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Không có đại diện Tây phương , nhất là Washington và các tổ chức chính trị đối đầu với chính quyền Damas, ít có hy vọng tìm được đồng thuận bên bờ Hắc Hải vãn hồi hoà bình sau 6 năm nội chiến tại Syria.

Một người tham dự Đại hội đối thoại quốc gia giương cờ Syria, tại Sotchi, Nga, ngày 03/01/2018 REUTERS

Cuộc chiến chống Daech, ưu tiên số một của liên quân quốc tế đã che phủ phần nào xung đột tại Syria và cuộc chiến tranh giành ảnh hưởng giữa các thế lực cấp vùng. Daech bị đánh bại, các mặt trận mới tại Syria đã được khai hỏa cản trở tham vọng của Matx cơva, ít nhất là trong trung hạn, tìm một giải pháp hòa bình theo hướng củng cố chế độ Bachar al Assad và quyền lợi của Nga sau hơn hai năm can thiệp tốn kém.

Về quân sự, một mặt trận mới mở ra ở Afrin, miền bắc Syria. Từ hai tuần nay, Thổ Nhĩ Kỳ, một trong ba nước bảo trợ vòng đàm phán song song với Liên Hiệp Quốc, tấn công vào kẻ thù Kurdistan. Ở Idlib, tây bắc và gần thủ đô Damas, quân đội chính phủ Syria liên tục oanh kích tấn công vào lực lượng đối lập. Mọi hy vọng tái thiết và hòa bình bị dập tắt với hệ quả là làm suy yếu mọi nỗ lực ngoại giao đã khá mong manh.

Hòa đàm tại Vienna, do Liên Hiệp Quốc tổ chức hồi tuần trước bị thất bại vì đối lập và đại diện chính quyền Syria từ chối đối thoại trực tiếp. Tổng cộng 8 vòng đàm phán trước tại Genève do Liên Hiệp Quốc bảo trợ không kể «sáng kiến Ả Rập» năm 2012 đều thất bại khi đụng đến số phận của Bachar al Assad. Chế độ Damas và Nga cương quyết chống lại mọi đề xuất chuyển tiếp chính trị. Tin tưởng vào trợ giúp quân sự của Nga và Iran, tổng thống Bachar al Assad kỳ vọng vào giải pháp quân sự.

Vào tháng Giêng 2017, Nga cùng Iran, đồng minh của chế độ Damas và Thổ Nhĩ Kỳ, ủng hộ phe nổi dậy tổ chức một tiến trình hòa đàm khác ở Astana, thủ đô Kazakhstan, loại Mỹ qua một bên. Tổng cộng 7 vòng thương lượng đưa đến thỏa thuận lập «4 vùng xuống thang» nhưng chiến cuộc vẫn tiếp diễn.

Hội nghị Sotchi, khai mạc vào hôm nay tên thành phố nghỉ mát của Nga bên bờ Biển Đen, trong bối cảnh Daech gần như bị tiêu diệt. Hòa đàm do ba nước Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ lẽ ra sẽ rất trọng thể với hơn 1600 khách mời đại diện cho mọi phe phái tại Syria từ chính phủ, đối lập ôn hoà, đối lập triệt để cho đến các lực lượng võ trang Syria và Kurdistan. Nghi ngờ chính quyền Nga có ý đồ làm suy yếu tiến trình đàm phán do Liên Hiệp Quốc bảo trợ để buộc đối lập chấp nhận một thỏa thuận hòa bình có lợi cho chính quyền Damas và Matx cơva, Mỹ và Pháp không gửi quan sát viên đến Sotchi. Liên minh đối lập chính yếu của Syria cũng tố cáo Damas không thực tâm làm cho hội nghị Vienna tuần trước thất bại, tẩy chay lời mời. Phe Kurdistan-Syria cũng tẩy chay Sotchi để phản đối Nga bật đèn xanh cho Thổ Nhĩ Kỳ tấn công Afrin.

Tại Sotchi, mục tiêu đã được giới hạn ở mức độ thấp nhất là «bàn về bản Hiến Pháp tương lai» mà không nói gì đến Bachar al Assad.

Không có đối lập Syria, «yếu tố cốt lõi» theo nhận định của ngoại trưởng Pháp Jean-Yves LeDrian, Sotchi sẽ không đạt được kết quả gì. Phát ngôn viên điện Kremlin cũng dự báo không có «tiến bộ đột phá».

Do Damas không gửi phái đoàn chính phủ tham dự, thay thế bằng đại diện của đảng Baas cầm quyền, giới quan sát cũng không có cơ hội xem Nga đóng vai trọng tài quốc tế.