Tunisia : Bầu cử tổng thống dân chủ đầu tiên

Ngày mai, 23/11/2014, gần 4 năm sau cuộc cách mạng Hoa Lài, cử tri Tunisia sẽ bỏ phiếu bầu tổng thống. Lần đầu tiên, kể từ khi lập quốc, cử tri Tunisia được tự do bầu chọn người đứng đầu Nhà nước. 27 ứng cử viên tham gia cuộc tranh cử tổng thống, trong đó người có khả năng về đầu là cựu Thủ tướng Beji Caid Essebsi, 87 tuổi, lãnh đạo của Nidaa Tounes, liên đảng vừa chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội cuối tháng 10.

Biểu tình ủng hộ ứng cử viên tổng thống Beji Caid Essebsi - REUTERS /Anis Mili

Ứng cử viên tổng thống Beji Caid Essebsi tập trung chương trình tranh cử vào mục tiêu khôi phục “uy tín của Nhà nước”, trong bối cảnh Tunisia đang phải đối mặt với nhiều khủng hoảng, đặc biệt về kinh tế và an ninh.

Ông Beji Caid Essebsi từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng dưới các chế độ chính trị của Tunisia trước đây và hiện na, ông là Thủ tướng của tân chính quyền Tunisia năm 2011, cựu Chủ tịch Quốc hội dưới chế độ Ben Ali đầu thập niên 1990 và đảm nhiệm nhiều chức vụ bộ trưởng dưới thời Tổng thống lập quốc Bourguiba. 

Nếu ông Beji Caid Essebsi chiến thắng, đảng Nidaa Tounes sẽ có nhiều thuận lợi hơn để thành lập được chính phủ liên hiệp, vì đảng này dù chiến thắng, nhưng không dành được đa số tuyệt đối tại Quốc hội. [Theo kết quả bầu cử chính thức, công bố hôm qua, Nidaa Tounes giành được 86 ghế trên 217 ghế tại Quốc hội, Ennahda được 69 ghế]. 

Hiến pháp mới của Tunisia chỉ dành cho tổng thống một số quyền lực hạn chế, tuy nhiên thể thức phổ thông đầu phiếu mang lại cho vị tân tổng thống một uy tín chính trị quan trọng. Thêm vào đó, tân tổng thống Tunisia có quyền giải tán Quốc hội, nếu các đảng phái chính trị không hình thành được một đa số, cho phép lập chính phủ mới. 

Đảng Hồi giáo Ennahda, cầm quyền từ cuối năm 2011 đến đầu năm 2014, và về thứ hai trong cuộc bầu cử Quốc hội, quyết định không đưa người ra ứng cử tổng thống. Đảng Ennahda thông báo “để các đảng viên và những người ủng hộ tự do lựa chọn”. 

Ngoài cựu Thủ tướng Beji Caid Essebsi, các ứng cử viên tên tuổi khác là Tổng thống mãn nhiệm Moncef Marzouki, một số bộ trưởng trong chính quyền bị lật đổ của Tổng thống Ben Ali, lãnh đạo cánh tả Hamma Hammami, doanh nhân Slim Riahi hay luật gia Kalthoum Kannou, ứng cử viên nữ duy nhất. Năm ứng cử viên đã bỏ cuộc trong quá trình tranh cử, tuy nhiên theo luật Tunisia, tên của họ vẫn có mặt trong các phiếu bầu. 

Theo các nhà quan sát, trong số các ứng viên nói trên, chỉ duy nhất có Tổng thống mãn nhiệm Marzouki là có hy vọng cạnh tranh được với lãnh đạo đảng Nidaa Tounes. Một trong các khẩu hiệu tranh cử của ông Marzouki là ngăn cản một phong trào “phản cách mạng” trở lại, ám chỉ trong đảng của cựu Thủ tướng Essebsi, có nhiều cựu bộ trưởng trong chính quyền của nhà độc tài Ben Ali trước đây. 

Cuộc bầu cử quan trọng này, nếu diễn ra thành công, sẽ cho phép quê hương của phong trào Mùa xuân Ả Rập có được các định chế chính trị bền vững sau giai đoạn chuyển tiếp đầy khó khăn. Theo giới quan sát, quốc gia Bắc Phi Tunisia là một ngoại lệ trong khu vực, nơi đa số các nước theo phong trào Mùa Xuân Ả Rập, hoặc bị rơi vào hỗn loạn, hoặc bị thống trị bởi một chính quyền độc tài.