Bầu cử sơ bộ đảng Cộng Hòa Mỹ: Vì sao Nikki Haley khăng khăng đấu với Donald Trump ?
Nikki Haley sẽ không bỏ cuộc. Bất chấp thất bại ê chề trong cuộc bầu cử sơ bộ ở bang Nam Carolina hôm thứ Bảy và các cuộc thăm dò cho thấy đối thủ Donald Trump vẫn là ứng viên đầy triển được đảng Cộng Hòa đề cử, bà Haley vẫn nhất quyết tiếp tục cuộc đua. Phải chăng bà hy vọng trở thành người thay thế trong trường hợp ứng viên tỷ phú bị kết án giữa chiến dịch tranh cử ? Hay bà nhắm đến năm mục tiêu 2028, trong một đảng Cộng Hòa thời hậu Trump?
Đăng ngày:
Không có cơ hội nào để chiến thắng, tuy nhiên, bà vẫn ở lại cuộc đua. Nikki Haley, ứng cử viên cuối cùng đối đầu với Donald Trump trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa, lại phải chịu một thất bại bầu cử nữa hôm thứ Bảy ngày 24 tháng 2 tại Nam Carolina. Có lẽ thất bại này là sự xúc phạm cá nhân lớn nhất kể từ khi bà làm thống đốc bang này từ năm 2011 đến năm 2017.
Tuy nhiên, thất bại mới này không làm bà nhụt chí. Nikki Haley nhắc lại vào tối thứ Bảy rằng bà sẽ tiếp tục chiến đấu. “Tôi sẽ không từ bỏ cuộc chiến đấu này”, bà tuyên bố với những người ủng hộ tại một cuộc mít tinh ở Charleston. Nhưng cho đến khi nào ? Câu trả lời chỉ có mình bà biết.
Sau các bang Michigan vào thứ Ba tới, rồi đến Idaho, Missouri và Bắc Dakota, điểm hẹn lớn nhất của cuộc bầu cử này sẽ là ngày thứ Ba trọng đại (Super Tuesday) 05/03. Vào ngày hôm đó, hai chục bang sẽ đồng loạt bầu cử, mà kết quả theo các cuộc thăm dò thì sẽ chỉ càng củng cố vị thế độc tôn của Donald Trump để đảng Cộng Hòa vào mùa hè tới chính thức cử ông ra tranh cử tổng thống Mỹ.
Tất cả các nhà phân tích đều đồng ý với nhau một điều : Chỉ có phép màu thì Nikki Haley mới lật ngược được xu thế này. Câu hỏi đặt ra là tại sao bà vẫn tiếp tục cuộc đua ? Lý do đầu tiên tất nhiên là bởi vì bà còn nguồn tài chính. Mấu chốt của mọi chiến dịch tranh cử ở Hoa Kỳ là tiền. Mà tiền thì bà Nikki Haley không thiếu. Bà đã quyên góp được 11 triệu đô la hồi tháng 1 và bộ phận chuyên trách tranh cử của bà PAC ( Pilitical Action Committee), cũng đã quyên được 12 triệu đô la vào cùng giai đoạn đó. Những con số như vậy cao hơn so với chiến dịch của Donald Trump ( 8,8 triệu đô la quyên góp được đến tháng 1 và 7,3 triệu từ tổ chức tranh cử PAC của ông).
Kế hoạch B ?
Nhưng đối mặt với các kết quả bà, một câu hỏi khác được đặt ra: làm thế nào một ứng cử viên thất bại trông thấy lại có thể tiếp tục nhận được nhiều tiền như vậy? Những nhà tài trợ đó thấy gì ở Nikki Haley?
Một số người cho rằng, đó sẽ là kế hoạch B trong trường hợp Donald Trump qua đời hoặc bị kết án trước khi được đề cử ( Ông Trump đã 77 tuổi và bị buộc 91 tội danh hình sự). Đối với những người khác, nhìn về lâu dài, họ nghĩ tới thời kỳ hậu Trump và việc ủng hộ Nikki Haley ngày hôm nay sẽ giúp chuẩn bị lãnh địa trong đảng.
Vốn đã quen với vai trò người ngoài cuộc trong cuốt sự nghiệp chính trị của mình, ứng viên này đã từng giành nhiều chiến thắng bất ngờ trong nhiều cuộc bầu cử. Bà trả lời các các câu hỏi của báo chí mà không giải đáp thực sự bí ẩn trong động cơ tranh cử của mình.
Trước tiên, bà nói rõ : Không giống như các ứng viên tranh cử sơ bộ khác đã bỏ cuộc giữa chừng, bà không tìm kiếm một vị trí nào trong chính quyền tương lai của Trump. Nikki Haley, đã từng nắm chức đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc dưới nhiệm kỳ của Donald Trump, cho đến tận gần đây vẫn còn là một lựa chọn nghiêm túc trong danh sách những những người có tiềm năng làm phó tổng thống cho nhà tỷ phú.
Nhưng từ đầu năm nay, bà gia tăng công kích cựu tổng thống Mỹ. Ông Trump không mấy ưa tính cách thiếu trung thành đó của bà và đã đặt Nikki Haley là mục tiêu mới của mình. Ông thậm chí còn gọi bà bằng biệt danh « não chim ».
Trong diễn văn hôm 20/02 để tái khẳng định tiếp tục cuộc đua, bà Haley xác nhận « không sợ sự trừng phạt của Trump ». Bà nói : « Tôi cảm thấy không có nhu cầu phải cúi mình. Tương lai chính trị của cá nhân tôi không phải là mối lo ».
"Chúng ta không ở Nga »
Theo hãng tin AP đã phỏng vấn Nikki Haley, nếu bà còn ở lại cuộc đua, ít nhất đến ngày thứ Super Tuesday tới đây, đơn giản là vì nguyên tắc. Bà Haley khẳng định « 10 ngày sau cuộc bầu cử ở Nam Carolina, 20 bang khác sẽ bầu. Tôi muốn nói ở đây là chúng ta không ở Nga. Chúng ta không muốn thấy một người nào đó xuất hiện và để người đó ẵm đi 99% phiếu bầu. »
Trả lời phóng viên AP, bà Haley ghi nhận không còn một cơ hội nào thắng ở các bang đó, bà nhấn mạnh : « Thay vì hỏi tôi sẽ thắng ở bang nào, tại sao không hỏi làm sao ông ta (Donald Trump) sẽ đắc cử tổng thống sau khi đã mất cả năm ở tòa án ? »
Theo bà ứng viên, một bản án (cho ông Trump) trước ngày bầu cử, ngày 05/11 tới, là một khả năng có thực. Nhưng đặt giả định rằng ông Trump không thể đắc cử trong trường hợp bị kết án là điều sai lầm trên khía cạnh pháp lý vì không có điều gì cấm đoán trong Hiến Pháp Mỹ.
Không quan trọng, Nikki Haley vẫn tỏ ra hiên ngang. Trong bài diễn văn hôm 20/02, bà khẳng định « chiến đấu » cho điều mà bà « cho là chính đáng ». Tối thứ Bảy vừa rồi bà nhắc lại điều đã nói ở hết cuộc mít tinh này đến cuộc mít tinh khác : « Tôi không tin Donald Trump có thể đánh bại Joe Biden ». Theo bà Haley, Hoa Kỳ xứng đáng phải có một ứng cử viên tốt nhất.
Cuộc thập tự chinh vô ích?
Mặc dù khăng khăng thách thức Trump trong bầu cử sơ bộ, tháng Bảy năm ngoái bà cho biết cuối cùng bà cũng sẽ ủng hộ ông Trump nếu ông được đề cử. Tuần qua, bà đã né tránh câu hỏi này. Có thể là bởi vì bà ý thức được đó là nghịch lý lớn nhất với việc ra ứng cử của bà. Nếu như bà vẫn tin tưởng vững chắc vào những lý do thôi thúc bà ở lại cuộc đua thì tại sao lại kết thúc bằng việc ủng hộ ứng viên mà bà cho rằng không có cơ hội nào chiến thắng ?
Trường hợp của Nikki Haley đặt ra câu hỏi rộng hơn : Đó là vấn đề bản chất đảng Cộng Hòa. Nữ ứng viên nổi loạn đang sẵn sàng trở lại hàng ngũ một khi các cuộc bầu cử sơ bộ kết thúc đồng thời bà nghĩ vẫn còn có vị trí trong đảng. Cũng giống như các nhà tài trợ cho bà, Nikki Haley hy vọng chiếm lĩnh vị trí để dẫn dắt đảng mình giành chiến thắng vào năm 2028, trong một môi trường chính trị hậu Trump.
Trả lời phỏng vấn của nhật báo Mỹ New York Times, ông Kevin Madden, nguyên là nhà tư vấn về đảng Cộng Hòa, nhận định rằng chiến dịch tranh cử này đã giúp Nikki Haley được biết đến trên phạm vi toàn quốc và xây dựng một mạng lưới và hạ tầng cần thiết cho ngày mà bà được đại diện chạy đua vào Nhà Trắng. Một phân tích dường như bắt đầu từ giả thuyết cho rằng đảng Cộng Hòa sẽ có thể được trở lại bình thường vào năm 2028.
Thế nhưng dù nếu Donald Trump khi đó không còn ở đó nữa thì cũng không có bảo đảm gì các cử tri của ông, đã bị cuốn hút bởi một mẫu người phản hệ thống lại có thể quay về một ứng viên ôn hòa hơn, gần gũi hơn với hệ thống chính trị truyền thống như Nikki Haley. Mọi chuyện đang diễn ra như thể bà ứng viên này đang tiến hành một cuộc thập tự chinh vì tương lai của một đảng mà giờ đã không còn là đảng của bà. Trước bà, nhiều người đã thất bại.
(Theo france24.com)
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký