Cộng Đồng Chính Trị Châu Âu tập trung bàn về chiến tranh Ukraina và khủng hoảng Azerbaijan-Armenia

Lãnh đạo 45 nước thành viên Cộng Đồng Chính Trị Châu Âu - CPE họp thượng đỉnh trong hai ngày 5 và 06/10/2023 tại Granada, miền nam Tây Ban Nha, chủ yếu bàn về chiến tranh Ukraina và khủng hoảng quan hệ giữa Azerbaijan và Armenia  trong vấn đề Thượng Karabakh.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky đến dự Thượng đỉnh Cộng đồng Chính trị Châu Âu, Granada, Tây Ban Nha, ngày 05/1/2023. AP - Fermin Rodriguez

Tổng thống Volodymyr Zelensky thông báo đến dự thượng đỉnh và sẽ hội đàm với tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong bối cảnh Kiev lo mất viện trợ quân sự của Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu mệt mỏi vì một cuộc chiến kéo dài. 

Tuy nhiên thượng đỉnh CPE lần thứ ba năm nay bị chi phối bởi cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Thượng Karabakh sau khi quân đội Azerbaijan dễ dàng chiếm được ốc đảo này nơi đa số dân cư là người Armenia. 

Trong cương vị chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu, Tây Ban Nha kỳ vọng thượng đỉnh CPE tại Granada là cơ hội để thủ tướng Armenia Nikol Pachinian và tổng thống Azerbaijan Ilham Aliev gặp nhau để làm giảm căng thẳng. Thế nhưng Baku đã hủy chuyến đi của tổng thống Aliev. Tổng thống Azerbaijan viện cớ Pháp đứng về phía Armenia, cam kết viện trợ quân sự cho chính quyền Erevan. 

Đặc phái viên RFI Valérie Gaz từ Granada tường thuật : 

« Giả thuyết tổ chức một cuộc gặp tại Granada giữa tổng thống Azerbaijan Ilham Aliev và thủ tướng Armenia, Nikol Pachinian nhằm làm dịu căng thẳng vốn không ngừng gia tăng từ khi quân đội của Baku tấn công vùng Thượng Karabakh : Giả thuyết này đã không  thành hiện thực.   

Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliev thông báo không đến dự thượng đỉnh và thậm chí đã chỉ trích lập trường của Pháp và những tuyên bố ủng hộ Armnia của bà ngoại trưởng Catherone Colonna nhân chuyến công tác tại Erevan vừa qua.

Paris xem lập luận này của Azerbaijan là chỉ là cái cớ để từ chối thảo luận và tổng thống Azerbaijan muốn chứng minh rằng ông không tuân thủ những đòi hỏi của châu Âu vào lúc mà Liên Âu đang nghiên cứu khả năng gây áp lực qua việc ban hành lệnh trừng phạt nhắm vào Baku. Thế nhưng, lựa chọn trừng phạt không được tất cả các đối tác châu Âu tán đồng. 

Trong bối cảnh căng thẳng tột độ như vậy, tổng thống Emmanuel Macron sẽ bảo vệ quan điểm của Pháp nhân thượng đỉnh Granada lần này, đó là phải bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ cho Armenia, qua việc cố gắng đàm phán một thỏa thuận hòa bình.

Pháp lo ngại sau khi chiếm lại Thượng Karabakh Azerbaijan sẽ tiến hành những đợt tấn công nhắm vào Armenia. Mọi người đều nghĩ đến một tiền lệ, đó là việc Nga tấn công quân sự Ukraina. Đây là kịch bản mà bằng mọi giá, Emmanuel Macron không muốn để tái diễn tại Armenia ». 

CPE là một sáng kiến của Pháp, bao gồm 27 thành viên Liên Hiệp Châu Âu và 18 nước tại Châu Lục sát cạnh, trong đó bao gồm từ Thụy Sĩ đến Thổ Nhĩ Kỳ, các quốc gia đang xin gia nhập vào Liên Âu như Ukraina và một số nước từng thuộc Liên Xô cũ như Gruzia, Armenia,  Azerbaijan …