Armenia – Azerbaijan : Quy chế cho Thượng Karabagh, nguồn cội của xung đột ?

Thủ tướng Armenia Nikol Pachinian hôm nay, 16/09/2022, cho biết cuộc xung đột giữa Erevan và Bakou trong tuần này đã làm ít nhất 135 binh sĩ Armenia thiệt mạng. Đây là cuộc đối đầu đẫm máu nhất giữa hai nước từ sau cuộc chiến 44 ngày năm 2020 làm hàng nghìn người chết ở cả hai bên. 

Lính cứu hỏa dập lửa tại một khu thương mại bị tấn công ở Yerevan, Arrménia, ngày 14/08/2022. via REUTERS - PHOTOLURE

Theo giới quan sát, việc Azerbaijan không thể quyết định quy chế tương lai cho vùng lãnh thổ tranh chấp Thượng Karabagh, bất chấp thắng lợi năm 2020 là nguồn gốc của cuộc xung đột trong những ngày qua. 

Thông tín viên trong khu vực Régis Genté, cho biết :

« Những sự kiện xảy ra trong hai ngày thứ Ba 13/9 và thứ Tư 14/9, càng khó hiểu vì chúng xẩy ra sau các hoạt động ngoại giao, bắt đầu từ mùa xuân năm nay, hé mở khả năng một nền hòa bình. Đó sẽ là một nền hòa bình bền vững, sau ba thập niên xung đột vì tỉnh ly khai Thượng Karabagh, nằm lọt thỏm trong lãnh thổ Azerbaidjan. Trước đây, Staline đã quyết định đặt vùng đất này dưới quyền tài phán của Azerbaijan, mặc dù dân cư ở đây chủ yếu là người Armenia. 

Trong tuyên bố ngừng bắn ngày 09/11/2020, được ký kết dưới sự chủ trì của tổng thống Nga Vladimir Putin, không một điều khoản nào nhắc đến quy chế tương lai của Thượng Karabagh (Nagorno-Karabakh). Khi đó, ông Putin đã giải thích rằng vấn đề gai góc này chỉ có thể được quyết định trong một tương lai vô thời hạn. 

Nhưng với tư cách là bên thắng trận, IIham Aliev, tổng thống Azerbaidjan, cho rằng vấn đề này đã giải quyết xong. Những tháng gần đây, thủ tướng Armenia Nikol Pachinian, khi cho rằng ông không còn cách nào khác, đã tìm cách thiết lập hòa bình, qua việc công nhận sự toàn vẹn lãnh thổ của Azerbaidjan, hàm ý bao gồm cả Thượng Karabagh. 

Và điều này đã khiến một bộ phận người Armenia lo lắng. Vài ngàn người trong số này đã xuống đường từ nhiều tối qua để bày tỏ nỗi lo của mình. »