Hiệp ước New Start: Matxcơva hoãn các cuộc thanh tra của Mỹ tại các cơ sở của Nga

Chính quyền Nga ngày hôm qua, 08/08/2022 đã tuyên bố đình chỉ các cuộc thanh tra của Hoa Kỳ tại các cơ sở quân sự của Nga từng được lên kế hoạch theo hiệp ước New Start, một thỏa thuận giải trừ vũ khí hạt nhân quan trọng giữa hai cường quốc. Theo Matxcơva, đây là hành động đáp trả những trở ngại mà Washington gây ra cho các cuộc thanh tra tương tự của Nga tại Mỹ.

Ảnh minh họa : Nga thử tên lửa liên lục địa tại khu vực Plesetsk, tây bắc Nga. Ảnh do bộ Quốc Phòng Nga cung cấp ngày 09/12/2020. © AP - Russian Defense Ministry Press Service

Trong một tuyên bố, bộ Ngoại Giao Nga đã "chính thức thông báo" cho Hoa Kỳ biết là tất cả các địa điểm của Nga cần phải được kiểm tra trong khuôn khổ hiệp ước New Start sẽ được "miễn trừ tạm thời". Đó là các căn cứ phóng tên lửa, cũng như các căn cứ không quân và hải quân, nơi các tên lửa hạt nhân được triển khai.

Thông báo trên được đưa ra vào lúc Nga đang tiến hành chiến dịch tấn công Ukraina và trong lúc tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp tục ca ngợi các loại vũ khí "bất khả chiến bại" mới do Nga phát triển.

Bản thông cáo của Nga nêu rõ : "Liên Bang Nga bị buộc phải sử dụng biện pháp này (...) do thực tế hiện nay đang tạo ra lợi thế đơn phương cho Hoa Kỳ và tước quyền của Nga trong việc tiến hành kiểm tra trên lãnh thổ Mỹ".

Bộ Ngoại Giao Nga đặc biệt nêu những trở ngại đối với việc đi lại của các thanh tra Nga và những khó khăn liên quan đến việc cấp thị thực, bắt nguồn từ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Matxcơva vì cuộc xung đột Ukraina. Bản thông cáo của Nga khẳng định rằng "các thanh sát viên Mỹ và phi hành đoàn trên máy bay Mỹ không gặp những khó khăn tương tự".

Tuy nhiên, Nga cũng xác định rằng họ "đánh giá rất cao vai trò duy nhất" của hiệp ước New Start trong quan hệ giữa Matxcơva và Washington trong lĩnh vực hạt nhân, cho biết là một khi các vấn đề liên quan đến việc nối lại các cuộc thanh tra theo hiệp ước được giải quyết, Nga sẽ "ngay lập tức" hủy bỏ quyết định vừa công bố.

Về phần mình, Hoa Kỳ đã tránh không chỉ trích thông báo của Nga. Trả lời hãng tin Pháp AFP, một phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ chỉ cho biết rằng "các nguyên tắc có đi có lại, có thể dự đoán trước và ổn định sẽ tiếp tục định hướng cho cách tiếp cận của Hoa Kỳ".

Hiệp ước New Start là thỏa thuận song phương sau cùng được hai cường quốc hạt nhân chính trên thế giới là Mỹ và Nga ký kết vào năm 2010, nhằm giới hạn kho vũ khí hạt nhân của hai nước ở mức tối đa 1.550 đầu đạn được triển khai tại mỗi nước, giảm gần 30% so với giới hạn đặt ra trước đó vào năm 2002. Hiệp ước cũng giới hạn số lượng bệ phóng và máy bay ném bom hạng nặng ở mức 800 chiếc, tức là vẫn đủ để phá hủy Trái Đất nhiều lần.

Vào tháng 01/2021, tổng thống Nga Vladimir Putin đã gia hạn hiệp ước này thêm 5 năm, cho đến năm 2026. Cho đến nay, Matxcơva và Washington mỗi bên có quyền thực hiện gần 20 cuộc thanh tra lẫn nhau mỗi năm trong khuôn khổ hiệp ước này.