Liên Âu kích hoạt cơ chế ngừng tài trợ cho Hungary, do vi phạm nguyên tắc Nhà nước pháp quyền

Liên Âu kích hoạt cơ chế « cấp vốn có điều kiện », đe dọa ngừng tài trợ cho Hungary do xâm phạm nguyên tắc Nhà nước pháp quyền. Quyết định được đưa ra hôm qua, 05/04/2022, hai ngày sau khi đảng của thủ tướng Viktor Orban giành thắng lợi trong cuộc bầu cử Quốc Hội.  

Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen phát biểu tại Nghị Viện Châu Âu ở Strasbourg, Pháp, ngày 05/04/2022. AP - Jean-Francois Badias

Tại Nghị Viện Châu Âu hôm qua, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen thông báo, Ủy Ban đã kích hoạt thủ tục ngừng cấp tiền từ một số quỹ của châu Âu cho Hungary, theo cơ chế « cấp vốn có điều kiện » do Budapest vi phạm các nguyên tắc của Nhà nước pháp quyền. Đây là lần đầu tiên Ủy Ban Châu Âu kích hoạt cơ chế này. Trong phiên trả lời các câu hỏi của các nghị sĩ châu Âu, lãnh đạo Ủy Ban Châu Âu cho biết ủy viên Liên Âu phụ trách Ngân Sách Johannes Hahn « ngày hôm nay (tức thứ Ba 05/04) đã thông báo với chính quyền Hungary về vấn đề nói trên, và cho biết gửi ngay lập tức công văn thông báo đến chính quyền Budapest ».  

Theo AFP, lãnh đạo Ủy Ban Châu Âu không cho biết rõ nội dung của công văn nói trên, nhưng trong một văn bản trước đó đã được gửi đến chính quyền Hungary hồi tháng 11, Ủy Ban Châu Âu đã bày tỏ lo ngại về các vấn đề đấu thầu các dự án dùng ngân sách công, xung đột lợi ích và tham nhũng. Thủ tục xem xét việc ngừng cấp vốn của Liên Âu cho Hungary dự kiến sẽ kéo dài từ 6 tháng đến 9 tháng. 

Cơ chế « cấp vốn có điều kiện » của Liên Âu bắt đầu có hiệu lực kể từ tháng Giêng 2021, nhưng chưa bao giờ được sử dụng. Cơ chế này cho phép đình chỉ việc cấp vốn thuộc thẩm quyền của Liên Âu cho một quốc gia có các hành động vi phạm nguyên tắc Nhà nước pháp quyền gây thiệt hại đến các nguồn tài chính của Liên Âu. Việc đình chỉ cấp vốn hoặc giảm cấp vốn sẽ được thực hiện khi được ít nhất 15 thành viên, đại diện cho 65% dân số của 27 nước trong Liên Âu.  

Sau quyết định nói trên của Ủy Ban Châu Âu, ông Gergely Gulyas, chánh văn phòng của thủ tướng Hungary, đã chỉ trích Ủy Ban Châu Âu « phạm sai lầm », tố cáo việc Bruxelles muốn « trừng phạt các cử tri Hungary, vì đã không bày tỏ thái độ phù hợp với mong muốn của Bruxelles trong cuộc bầu cử » Quốc Hội Hungary hôm Chủ Nhật.  

Trước đó, Tòa Án Công lý Liên Hiệp Châu Âu (CJUE), hôm 16/02/2022, đã ra phán quyết bác bỏ khiếu nại của Ba Lan và Hungary, liên quan đến « biện pháp chưa từng có » của Ủy Ban Châu Âu gắn liền việc cấp vốn với việc tôn trọng nguyên tắc Nhà nước pháp quyền. Từ nhiều tháng nay Nghị Viện Châu Âu đã hối thúc Ủy Ban Châu Âu kích hoạt cơ chế nói trên, nhưng Ủy Ban cho biết chờ Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu bật đèn xanh.  

Bruxelles chưa kích hoạt cơ chế xem xét ngừng cấp vốn với Ba Lan

Chính quyền Ba Lan, với nhiều cáo buộc xâm phạm các nguyên tắc Nhà nước pháp quyền, tạm thời chưa bị Ủy Ban Châu Âu kích hoạt cơ chế « cấp vốn có điều kiện » nói trên. Theo chuyên gia Eric Maurice thuộc Quỹ Schuman, trong hồ sơ này, vi phạm của Ba Lan « ít rõ ràng hơn, cho dù có sự suy yếu của Nhà nước pháp quyền do sự thiếu độc lập của giới thẩm phán ».  Lãnh đạo Ủy Ban Châu Âu cho biết chính quyền Ba Lan sẽ phải trình một dự luật mới trước Quốc Hội nước này nhằm đáp ứng được ba đòi hỏi của Ủy Ban Châu Âu, liên quan đến việc đưa trở lại bộ máy tư pháp các thẩm phán bị cách chức, cải cách quy chế kỷ luật đối với các thẩm phán và giải thể « Phòng Kỷ Luật » thuộc Tòa Án Tối Cao Ba Lan.