Các câu hỏi then chốt về xét xử phế truất Donald Trump tại Thượng Viện Mỹ
Kể từ hôm nay 09/02/2021, Thượng Viện Hoa Kỳ bắt đầu phiên tòa xét xử phế truất cựu tổng thống Donald Trump, bị cáo buộc đã kích động đám đông tấn công vào Quốc Hội Mỹ ngày 06 tháng Giêng vừa qua. Trong một bài viết ngày 06/02, hãng tin Mỹ AP đã nêu bật 4 câu hỏi then chốt cần phải giải đáp để hiểu được những gì sẽ xảy ra khi các thượng nghị sĩ thẩm định tội trạng của ông Trump.
Đăng ngày:
Câu hỏi đầu tiên mà bất kỳ ai quan tâm đến phiên xét xử cựu tổng thống là liệu ông Trump có bị tuyên bố là có tội hay không.
Câu trả lời là khó có khả năng cựu tổng thống Mỹ bị chính thức kết tội.
Ngay sau khi vụ tấn công vào Điện Capitol nổ ra, nhiều thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa đã chỉ trích gay gắt ông Trump về những lời kích động những người ủng hộ ông tiến về tòa nhà Quốc Hội Mỹ. Thế nhưng giờ đây giọng điệu của họ đã dịu đi hẳn.
Sự thay đổi thái độ đã được thấy rõ trong một cuộc bỏ phiếu ngày 26 tháng Giêng vừa qua, khi chỉ có 5 thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa bỏ phiếu chống lại một đề nghị hủy bỏ phiên tòa.
Trong phiên xử bắt đầu mở ra, phán quyết buộc ông Trump vào tội “kích động bạo loan” cần phải được 2/3 trong số 100 thượng nghị sĩ của Thượng Viện tán đồng. Ngay cả khi toàn bộ 50 thượng nghị sĩ đảng Dân Chủ bỏ phiếu thuận, phán quyết kết tội cần phải có thêm phiếu của ít nhất 17 thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa.
Đây là một khả năng khó có thể xẩy ra. Phần đông các thượng nghị sĩ Cộng Hòa đều tránh bảo vệ các hành vi của ông Trump hôm xẩy ra bạo loạn, và thay vào đó, họ xoáy mạnh vào vấn đề phiên tòa lần này vi hiến vì ông Trump không còn tại vị. Phía đảng Dân Chủ và nhiều nhà nghiên cứu luật pháp không đồng ý với lập luận đó.
Sau cuộc bỏ phiếu vào tháng Giêng, nhiều thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa cho rằng việc ông Trump được trắng án là một kết quả tất yếu. Đối với nữ thượng nghị sĩ tiểu bang Maine, Susan Collins, một trong năm người thuộc đảng Cộng Hòa đã bỏ phiếu tán đồng việc tiến hành phiên tòa, thỉ chỉ cần làm một con toán đơn giản là thấy ngay kết quả.
Tuy nhiên, một số thành viên đảng Cộng Hòa cho biết họ đang chờ nghe các tranh luận tại phiên tòa. Thượng nghị sĩ bang Ohio, Rob Portman, dù đã bỏ phiếu chống việc mở phiên tòa, nhưng cho rằng tính hợp hiến “là một vấn đề hoàn toàn khác” với việc liệu ông Trump có phạm tội xúi giục bạo loạn hay không.
Câu hỏi thứ hai là các luật sư của ông Trump phải làm thế nào để đưa ra sách lược bảo vệ thân chủ mà không gây bực tức tại Thượng Viện ?
Với vụ bạo loạn vẫn còn đậm trong tâm trí các thượng nghị sĩ, những người có thể gọi là nạn nhân trực tiếp của vụ bạo loạn mà ông Trump bị cho là đã kích động, công việc của nhóm luật sư biện hộ cho ông Trump sẽ rất tế nhị: Làm sao bảo vệ được thân chủ mà không chọc giận những thượng nghị sĩ, vừa là quan tòa, vừa là người bị hại.
Theo hãng AP, nhóm luật sư của ông Trump có thể sẽ cố gắng loại bỏ khía cạnh cảm xúc ra khỏi vụ việc để tập trung vào các lập luận pháp lý chống lại sự kết tội.
Trong lần nộp luận cứ sơ lược đầu tiên cho phiên tòa, các luật sư của ông Trump đã nói rõ rằng họ sẽ phản bác tính hợp hiến của phiên tòa với lý do là ông Trump đã rời Nhà Trắng. Phe biện hộ cũng có thể lập luận rằng phiên tòa không còn ý nghĩa nữa với việc Trump không còn là tổng thống, bởi vì việc truất phế là hình phạt đương nhiên của một phán quyết kết tội.
Hướng bào chữa này sẽ có lợi cho các thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa, những người đi theo xu hướng tha bổng cho cựu tổng thống mà không cần lên án hành vi của ông ta.
Các thành viên đảng Dân Chủ thì lưu ý rằng sau khi kết tội, Thượng viện cũng có thể cấm ông Trump nắm giữ chức vụ công trong tương lai.
Còn trong trường hợp mà các luật sư bào chữa bị buộc giải trình về tình trạng bạo lực và hỗn loạn của ngày 6 tháng 1, họ có thể sẽ thừa nhận tính chất nghiêm trọng của ngày hôm đó nhưng đổ lỗi cho những kẻ bạo loạn đã xông vào Điện Capitol. Các luật sư của ông Trump khẳng định rằng cựu tổng thống không hề kích động bạo loạn.
Câu hỏi thứ ba là những người muốn kết tội ông Trump phải làm thế nào để xóa bỏ quan điểm hoài nghi của các thượng nghị sĩ Cộng Hòa ?
Theo AP, đương nhiên đây là một điều không dễ dàng. Đối với các công tố viên, điểm mấu chốt là bạo loạn sẽ không xảy ra nếu không có ông Trump, vì vậy ông ta phải chịu trách nhiệm.
Đối với các thượng nghị sĩ đảng Dân Chủ, vụ việc không cần phải phóng đại, đặc biệt là vì đã có năm người đã chết trong lúc hỗn loạn và chính các thượng nghị sĩ cũng là nạn nhân. Các nghị sĩ đã được nhanh chóng sơ tán ngay khi những người bạo loạn tấn công lên các cầu thang dẫn đến phòng họp. Sau đó những kẻ bạo loạn đã xông vào và càn quét bàn làm việc của các nhà lập pháp.
Trong một bản tóm tắt được đệ trình vào tuần trước để cho biết trước các lập luận của họ, các nhà luận tội của Hạ Viện đã sử dụng hình ảnh rõ ràng và lời kêu gọi đầy cảm xúc để luận tội cựu tổng thống Trump.
Văn kiện này ghi nhận là các thượng nghị sĩ chỉ cách đám đông bạo loạn “vài mét”, và lưu ý rằng những kẻ ở bên ngoài “mặc trang bị ủng hộ Trump đã xô đẩy và đánh đập các nhân viên cảnh sát bảo vệ Điện Capitol, chọc vào mắt họ, tấn công họ bằng bình xịt hơi cay và các loại vật dụng khác”.
Những người đặc trách luận tội đã viết: “Tại Hạ Viện, các dân biểu đã kinh hãi khi bị kẹt trong hội trường; họ đã cầu nguyện và cố gắng dựng hàng phòng thủ tạm thời trong khi những kẻ bạo loạn đập phá lối vào ... Một số dân biểu đã gọi điện cho những người thân vì sợ rằng họ sẽ không sống sót sau cuộc tấn công của đám đông bạo loạn của tổng thống Trump”.
Những cảnh tượng đó sẽ được nêu bật tại phiên tòa. Các công tố viên dự kiến sẽ phát video về vụ tấn công trong buổi thuyết trình của họ.
Câu hỏi sau cùng là điều gì có thể xẩy ra nếu ông Trump được trắng án ?
Đây là khả năng khiến một số thượng nghị sĩ lo lắng về hậu quả cho đất nước. Một số người đã gợi lên ý tưởng có biện pháp cụ thể đối với ông Trump sau phiên tòa để bảo đảm rằng ông ta bị trừng phạt theo một cách nào đó vì vụ bạo loạn. Nhưng cũng có thể có một cách khác để Quốc Hội cấm ông Trump nắm giữ chức vụ trong tương lai.
Trong một ý kiến được đăng vào tháng trước trên tờ The Washington Post, giáo sư luật Đại Học Yale, Bruce Ackerman và giáo sư luật Đại Học Indiana Gerard Magliocca đề nghị Quốc Hội có thể chuyển sang dùng một điều khoản của tu chính án thứ 14 nhằm ngăn không cho một người nắm giữ một chức vụ liên bang nếu bị coi là đã “tham gia nổi dậy hoặc bạo loạn chống lại” Hiến Pháp.
Các giáo sư viết rằng nếu đa số thành viên của cả hai viện đồng ý rằng ông Trump đã can dự vào một hành động "nổi dậy hoặc bạo loạn", thì ông sẽ bị cấm tranh cử vào Nhà Trắng một lần nữa. Và phải cần đến 2/3 phiếu bầu của mỗi viện Quốc Hội trong tương lai mới có thể hủy bỏ kết quả đó.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký