Đâu là điểm chung giữa một bài hát dí dỏm vui nhộn của Joe Dassin, một tình khúc da diết trầm buồn của Michel Delpech và điệu valse tình tứ trong bài L'Avventura của ban song ca Stone & Charden ? Cả ba bài hát đều ra đời dưới ngòi bút của Jean Michel Rivat. Tác giả người Pháp năm nay ăn mừng sinh nhật 80 tuổi.
Sinh trưởng tại Vesoul, Jean Michel Rivat đến Paris lập nghiệp sau khi ông tốt nghiệp ra trường. Từ thuở niên thiếu, ông đã có năng khiếu sáng tác, lúc đầu ông đã thử ghi âm một số bài hát của chính mình nhưng không thành công. Cái duyên với nghề sân khấu chỉ đến với ông vào giữa những năm 1960 sau khi tác giả này gặp mặt nam ca sĩ Joe Dassin. Cùng với nhóm tác giả (trong đó có Frank Thomas) chuyên soạn nhạc và phóng tác sang tiếng Pháp các ca khúc ngoại quốc cho danh ca gốc Mỹ, Jean Michel Rivat đã viết những bài hát quan trọng trong giai đoạn đầu sự nghiệp của Joe Dassin như ‘‘Les Dalton’’, ‘‘La bande à Bonnot’’ hay là ‘‘Siffler sur la colline’’ ……
Đầu thập niên 1970, tài nghệ sáng tác của Jean-Michel Rivat và Frank Thomas lọt vào tai nhà sản xuất Charles Talar, ông yêu cầu cặp bài trùng này viết lời cho ca khúc chính, dự trù phát hành trên album đầu tay của hai vợ chồng Stone & Charden. Theo lời kể của Jean-Michel Rivat, nhóm này vừa được thành lập, nhưng thật ra Éric Charden không thật sự hài lòng cho lắm. Lý do là vì Éric Charden đã là một ca sĩ ăn khách từ năm 1964, anh thành công rực rỡ vào năm 1968 với tập nhạc thứ ba ‘‘Le Monde est gris, le Monde est bleu’’.
Cho dù vợ anh cũng là ca sĩ, cô lấy nghệ danh là Stone do có kiểu tóc y hệt như Brian Jones tay đàn ghi ta của nhóm The Rolling Stones, nhưng Éric Charden nghĩ rằng cả hai đều có thể hát solo, chứ không nhất thiết phải hợp thành một ban song ca. Có lẽ cũng vì thế mà tuy loay hoay mãi, nhưng Éric Charden vẫn không tìm ra lời ca thích hợp cho điệu valse anh sáng tác cho nhóm. Trước sức ép của hãng đĩa, hai tác giả Frank Thomas và Jean Michel Rivat được yêu cầu tìm ra những ca từ thích hợp để ‘‘lăng xê’’ sự nghiệp của ban song ca.
Trong quyển sách mang tựa đề ‘‘Les Tubes, ça s’écrivait comme ça’’ của tác giả Baptiste Vignol (hiểu theo nghĩa Những ca khúc ăn khách từng được viết như vậy), tập hợp những giai thoại của tác giả Pháp nổi tiếng nhất, đồng tác giả Jean-Michel Rivat cho biết là ông đã tìm được tựa đề cũng như lời bài hát nhờ vào bộ phim Ý ‘‘L'Avventura’’ của đạo diễn Michelangelo Antonioni với ngôi sao màn bạc trong vai chính Monica Vitti.
Nhân một buổi chiều đi dạo ở Paris quận 5, ông tình cờ đi ngang qua Champollion, rạp xinê chuyên chiếu phim nghệ thuật trong khu phố La Tinh. Rạp phim lúc bấy giờ đang chiếu lại tác phẩm L'Avventura, và tác giả này nhận thấy rắng từ ngữ ‘‘phiêu lưu’’ trong tiếng Ý có cách viết (với hai chữ V) thật khác lạ. Việc lăng xê một ban song ca mới cũng là một cuộc mạo hiểm phiêu lưu, cũng như đôi tình nhân trong bài hát cùng bước trên đường đời thênh thang, cùng khám phá thế giới đang mở rộng trước mắt.
Cho dù nội dung ca khúc ‘‘L'Avventura’’ không ăn nhập gì với bộ phim cùng tên, nhưng ý tưởng chủ đạo ấy đủ mạnh để gây ấn tượng nơi khán giả. Ca khúc này đã lập kỷ lục số bán với hơn hai triệu bản bán chạy trong mùa hè năm 1971, Stone & Charden trở thành ban song ca ăn khách nhất làng nhạc Pháp trong một thập niên liền, trước khi thoái trào nhường chỗ lại cho dòng nhạc pop của Pháp kể từ đầu những năm 1980. Tình khúc ‘‘L'Avventura’’ sau đó được phóng tác sang nhiều thứ tiếng khác nhau. Trong tiếng Việt, bài có hai lời khác nhau ‘‘Phiêu Lưu’’ theo cách đặt lời của tác giả Phạm Duy, ‘‘Lãng Du’’ theo cách đặt của tác giả Nguyễn Duy Biên.
Tuy được nhiều người so sánh như là nhóm Sony & Cher theo kiểu Pháp, nhưng ban song ca Stone & Charden đã gây bất ngờ khi tung ra các bài hát đậm đặc chất Pháp, từ phong cách hình ảnh cho đến cách cài đặt những địa danh hay biểu tượng của nước Pháp vào trong các ca khúc của họ (Made in Normandie, Il y a du Soleil sur la France, T'as un air de France, Comme le meunier fait son pain …..)
Về phần tác giả Jean-Michel Rivat, sau gần một thập niên làm việc với nhóm sáng tác cho Joe Dassin, thành công của bài ‘‘L'Avventura’’ giúp cho ông trở thành một trong những tác giả hàng đầu, sau ban song ca Stone & Charden, ông hợp tác với rất nhiều tên tuổi lớn như Claude François (Le lundi au soleil), Alain Chamfort (Géant) hay là quan trọng hơn nữa là bài ‘‘Voyage, Voyage’’ mà ông từng sáng tác cả nhạc lẫn lời cho ca sĩ Desireless. Bản bạc này phát hành vào năm 1986 là một trong những ca khúc Pháp chinh phục thị trường quốc tế, chiếm hạng đầu tại 11 quốc gia châu Âu.
Kể từ đầu những năm 1970 trở đi, Jean-Michel Rivat trở thành tác giả ruột của Michel Delpech, ông đã hợp tác với nhóm tác giả chuyên viết rất nhiều ca khúc ăn khách cho ca sĩ này chẳng hạn như Les Divorcés (1973), Ce lundi-là (1973), Le Chasseur(1974), Quand j’étais chanteur (1975), Le Loir-et-cher (1977) …… Nhưng dường như ít có ca khúc nào đã thành công vang dội như bài ‘‘L'Avventura’’. Có nhiều ca khúc mà đôi khi phải mất đến vài tháng mới tìm ra được lời hay ý đẹp (như lời kể của tác giả Robert Nyel cho bài Déshabillez-moi) còn có những bài được sáng tác rất ngẫu nhiên, một mạch viết liền, chỉ cần chấp bút là thành lời khi ngẫu hứng vừa chợt tới.
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký