Hội nghị khẩn về hạt nhân Iran: Teheran cho nỗ lực của châu Âu chưa đủ

Hôm qua, 28/06/2019, 5 nước tham gia thỏa thuận hạt nhân Iran 2015, có cuộc họp khẩn với đại diện Teheran tại Vienna. Sau buổi họp, Teheran tuyên bố các tiến bộ vừa đạt được là chưa đủ để cứu vãn thỏa thuận.

Đại diện Iran Abbas Araghchi (thứ hai phải qua) và đại diện ngoại giao châu Âu Helga Schmid (hai trái qua), Vienna, 28/06/2019. ALEX HALADA / AFP

Theo Reuters, đại diện của chính quyền Iran và đại diện ngành ngoại giao châu Âu, Helga Schmid, thông báo cơ chế Instex của châu Âu giúp Iran lách trừng phạt Mỹ đã chính thức đi vào hoạt động.

Cơ chế Instex (tên viết tắt của Instrument in Support of Trade Exchanges), theo sáng kiến của Pháp, Anh và Đức, đề xuất hồi tháng 1/2019, cho phép trao đổi thương mại với Iran không thông qua đồng đô la Mỹ. Cơ quan đối ngoại Liên Âu ra thông báo, cho biết tất cả các thành viên Liên Âu đều có thể tham gia vào cơ chế này. Tuy nhiên, nhiều nhà ngoại giao cũng khẳng định cơ chế Instex chỉ phục vụ cho việc trao đổi với khối lượng nhỏ đối với các hàng hóa như dược phẩm, chứ không thể dùng để thanh toán việc mua dầu của Iran với khối lượng lớn.

Về phía Hoa Kỳ, cũng ngày hôm qua, đặc sứ Mỹ về Iran Brian Hook, trong chuyến công du Anh, nhắc lại là các doanh nghiệp châu Âu chỉ có thể lựa chọn, hoặc làm ăn với Mỹ, hoặc với Iran.

Sau cuộc họp, đại diện Iran, thứ trưởng ngoại giao Abbas Araqchi, một mặt thừa nhận đã có một số tiến bộ trong việc hỗ trợ Iran vượt qua các hậu quả của trừng phạt Mỹ, nhưng điều này là « không đủ ». Ông Abbas Araqchi nhấn mạnh là để cơ chế Instex có hiệu quả với Iran, các nước châu Âu phải mua dầu của Iran. Nhà ngoại giao này cảnh báo, trong khi chờ đợi phía châu Âu nỗ lực hơn, Teheran sẽ tiếp tục tiến trình rút từ từ khỏi thỏa thuận hạt nhân 2015.

Đầu tháng 5, Iran ra tối hậu thư sẽ rút khỏi nhiều cam kết quan trọng trong thỏa thuận 2015, kể từ ngày 7/7/2019, nếu không được châu Âu hậu thuẫn. Trên thực tế, chính quyền Teheran cũng tỏ ra thận trọng khi rút khỏi các cam kết của thỏa thuận 2015. Bởi một khi Iran từ bỏ các cam kết, các nước châu Âu có thể tái áp đặt các trừng phạt.

Chính quyền Iran từng tuyên bố sẽ không tuân thủ quy định không vượt quá 300 kg uranium dự trữ, kể từ ngày 27/06. Tuy nhiên, đúng vào ngày này, đã không có gì thay đổi. Một giới chức Iran cho biết lượng dự trữ uranium của Teheran hiện vẫn dưới trần cho phép là 2,8 kg.