Triều sóng xanh tại châu Âu : đảng của giới trẻ và tương lai

Bầu cử Nghị Viện Châu Âu Chủ Nhật 26/05/2019 là bằng chứng cho thấy thế vươn lên của phong trào bảo vệ môi trường và xu hướng đi xuống của các đảng truyền thống.

Tuần hành Người dân vì Khí hậu, trước trụ sở nghị viện ở cung điện Christiansborg Palace, Copenhagen, Đan Mạch, ngày 25/05/2019. Ritzau Scanpix/Claus Bech via REUTERS

Từ Pháp, Đức, Ai len, Phần Lan cho đến Bồ Đào Nha, cử tri sinh thái, đa số là giới trẻ, kêu gọi nhau chống hiểm họa ô nhiễm bằng hành động chính trị cụ thể, không ủy nhiệm tương lai cho các chính trị gia chuyên nghiệp, đáng ngờ.

Tại Pháp, khi tổ chức hội nghị đầu tiên của Hội Đồng Bảo Vệ Môi Trường ngay trước ngày bầu Nghị Viện Châu Âu, tổng thống Pháp có lẽ nghĩ rằng có thể lấy lòng cử tri sinh thái. Trong liên danh của đảng Cộng Hoà Tiến Bước, Pascal Canfin, một lãnh tụ sinh thái có tiếng tăm, đứng vị trí thứ hai. Ba tháng trước, cô bé Thụy Điển Greta Thunberg, ngọn đuốc xanh của thanh thiếu niên châu Âu, được tổng thống Emmanuel Macron tiếp tại Điện Elysée. Tháng Ba, trong khuôn khổ phong trào thế giới tuần hành vì trái đất, hai bộ trưởng Pháp tham gia xuống đường.

Tuy nhiên, các hành động mang màu sắc vận động tranh cử quá rõ nét này không mang lại hiệu quả mong muốn. Kết quả là giới cử tri bảo vệ môi trường đã tạo bất ngờ : danh sách liên đảng Châu Âu Sinh Thái-Đảng Xanh EELV của Yannick Jadot về hạng ba, với 13,47% phiếu. Liên đảng EELV trở thành lực lượng đối lập số hai tại Pháp, đứng sau tổ chức cực hữu đối lập và đảng Cộng Hoà Tiến Bước của tổng thống. Bất ngờ không dừng ở đây. Theo viện thăm dò ý kiến Ipsos, gần 30% cử tri từ 18 đến 34 tuổi dồn phiếu cho tổ chức sinh thái này, từ nay được gọi là đảng của tuổi trẻ. Trong số này, 14% cho biết cách nay hai năm, họ bỏ phiếu ủng hộ ứng cử viên tổng thống Macron.

Từ đường phố bước vào nghị trường

Nhưng không phải chỉ ở Pháp, từ Phần Lan, Đức , Ai Len và kể cả Bồ Đào Nha, làn sóng xanh đưa 70 ứng cử viên vào Nghị Trường, một con số kỷ lục. Theo nhận định của báo chí châu Âu như Financial Times hay El Pais, sự kiện này, cộng với xu thế đi xuống của các chính đảng tả hữu truyền thống, tại Đức và tại Pháp, cho phép rút ra hai nhận xét : Thứ nhất, giới trẻ châu Âu đã ý thức và hòa đồng với phong trào bảo vệ hành tinh xanh. Thứ hai là những người lo âu cho vận mệnh trái đất trước hiểm họa diệt chủng, từ nay đích thân đứng ra gánh vác cuộc tranh đấu chứ không thụ động ủy nhiệm cho các chính trị gia chuyên nghiệp.

Chuyển biến tâm lý này tác động gì đến toàn cảnh ?

Tại Nghị Viện Châu Âu, đây là lần đầu tiên từ 40 năm qua, cán cân lực lượng không còn nằm trong tay các đảng bảo thủ và dân chủ xã hội. Nghị trường bị phân ra nhiều mảnh nhưng ở thế thuận lợi cho phong trào sinh thái và cho hành tinh. Bởi lẽ, phe bài xích châu Âu tuy lên điểm trong kỳ bầu cử vừa qua, nhưng không đủ đông và khả năng thao túng nghị trường. Tuy cùng bài xích châu Âu nhưng phe dân tộc chủ nghĩa Ba Lan chống Nga còn cực hữu của Pháp thân Putin.

Trong khi đó, tất cả các đảng xanh ở châu Âu đều một lòng xây dựng châu Âu, lấy sức mạnh chung để chống biến đổi khí hậu, để thay thế nhiên liệu hóa thạch và hạt nhân bằng năng lượng sạch. Với vai trò trọng tài, nhóm đại biểu xanh có thể đặt điều kiện với các nhóm đối tác, thúc đẩy các dự án sinh thái.

Do đây là một thách thức vượt tầm khả năng của một quốc gia, một mình nước Pháp hay Đức hay Thụy Điển tôn trọng hiệp định COP 21, 22, 23 đều vô nghĩa.

Những siêu cường gây ô nhiễm như Hoa Kỳ và Trung Quốc là những thách thức tương lai của Liên Hiệp Châu Âu : Phải sáng tạo đường lối phát triển bền vững vừa tôn trọng môi trường theo một phương châm của nhà văn phi công Saint-Exupéry, tác giả « Hoàng tử nhỏ » : Trái đất này chúng ta vay mượn của con cháu chúng ta.

Nghị viện Châu Âu chưa khai mở khóa mới nhưng Nathalie Loiseau, đứng đầu liên danh cánh trung tiết lộ một chương trình phát triển bền vững với đề nghị đầu tiên là thành lập « ngân hàng sinh thái ».

Chiến thắng của giới trẻ và phong trào bảo vệ môi trường là một tin mừng, là tín hiệu khích lệ cho tương lai hành tinh xanh. Đó cũng là nhận định của Le Monde khi bình luận về chiến thắng bất ngờ của liên đảng Sinh Thái Châu Âu- Đảng Xanh.