Hậu trường chiến dịch không kích ‘‘các cơ sở hoá học’’ Syria

Chưa đầy một tuần sau khi Syria bị cáo buộc dùng vũ khí hóa học, đêm 13 rạng sáng 14/04/2018, quân đội ba nước Mỹ-Pháp-Anh mở chiến dịch chớp nhoáng nhắm vào các cơ sở nghiên cứu, sản xuất, tàng trữ chất độc hóa học của Damas.

Một vụ nổ ở ngoại ô Damas, rạng sáng ngày 14/04/2018. Handout / STR / SYRIAN GOVERNMENT'S CENTRAL MILITARY MEDIA / AFP

Trong bối cảnh kế hoạch của ba nước phương Tây bị Nga - đồng minh của chế độ Assad - đe dọa trả đũa, các không kích diễn ra khá bất ngờ, nhưng đã không gặp phải kháng cự nào từ Nga. Nhiều nhà quan sát ghi nhận chiến dịch Hamilton đã được chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng. Truyền thông Pháp trở lại với hậu trường của chiến dịch, đặc biệt về phía Pháp.

Phóng viên chuyên về quốc phòng của đài Europe 1, Didier François, ghi nhận đây là « một chiến dịch cực kỳ phức tạp, được lên kế hoạch trong vòng hơn một tuần », bởi các nhân tố và các ràng buộc cần phải tính đến rất nhiều. Trong khi tấn công các cơ sở vũ khí hóa học, liên quân Mỹ-Pháp-Anh phải tránh đụng vào các lực lượng Nga và Iran. Nếu xảy ra, căng thẳng có nguy cơ bùng phát thành đụng độ trực tiếp. Độ chính xác của các cuộc không kích như vậy phải rất cao.

Theo nhà báo Europe 1, việc Nga đã « không có phản ứng » gì về mặt quân sự là « một điều tuyệt vời » đối với các quân đội phương Tây. Khâu chuẩn bị ắt hẳn đóng vai trò quyết định để chiến dịch diễn ra suôn sẻ.

Tổng cộng 105 tên lửa đã được bắn vào ba mục tiêu hóa học Syria. Trong đó, 76 tên lửa Hoa Kỳ nhắm vào trung tâm nghiên cứu Barzeh, nơi bị tình nghi là cơ sở nghiên cứu đầu não của binh chủng hóa học Syria, ở phía bắc Damas. 22 tên lửa của ba nước nhắm vào một trung tâm chỉ huy ở Him Shinshar, vùng Homs, và 7 tên lửa Pháp nhắm vào cơ sở tàng trữ vũ khí hóa học cũng ở Him Shinshar. Chiến dịch Hamilton diễn ra trong vòng 30 phút.

Về phía Pháp, trực tiếp tham gia chiến dịch có 5 chiến đấu cơ Rafale, 4 máy bay tiêm kích Mirage-2000, 2 phi cơ cảnh báo Awacs, tàu chống ngầm Aquitaine, nơi phóng lên ba tên lửa hành trình MdCN, có tầm bắn 1.000 km, không kể nhiều máy bay tiếp liệu và tàu ngầm, tàu chiến hộ tống. Lần đầu tiên quân đội Pháp sử dụng loại tên lửa hành trình có tầm bắn 1.000 cây số này, với độ chính xác được đánh giá là « bằng mét ».

Chiến dịch quân sự đầu tiên của Macron

Đối với nước Pháp, đây là lần đầu tiên Paris tiến hành chiến dịch tại nước ngoài kể từ năm 2011, tức từ khi bùng nổ nội chiến tại Syria. Đây cũng là lần đầu tiên tổng thống Pháp Emmanuel Macron, 40 tuổi, chỉ huy một chiến dịch quân sự, kể từ khi lên nắm quyền cách nay một năm. Báo Ouest-France thuật lại một vài nét chính của hậu trường chiến dịch Hamilton.

Quyết định tấn công chính thức được đưa ra vào giữa nửa đêm và 2 giờ sáng ngày 14/04, giờ Paris, khép lại 7 ngày thương lượng ngoại giao căng thẳng, và cũng là thời gian Mỹ-Pháp-Anh xem xét các kịch bản quân sự, nhằm trả đũa việc Damas « vượt lằn ranh đỏ » (Quyết định thực sự được đưa ra khi ba bên tham chiến Mỹ-Pháp-Anh khẳng định có đủ thông tin về việc Damas sử dụng vũ khí hóa học).

Ngày 7/4, một nhóm chuyên gia của tổng thống Pháp bắt đầu xem xét các hình ảnh và video, cho thấy có thể Damas đã một lần nữa sử dụng vũ khí hóa học, cho thấy « lằn ranh đỏ » « có thể đã bị vượt qua ». Đêm cùng ngày, tổng thống Macron lần đầu tiên điện đàm với đồng nhiệm Mỹ Donald Trump để trao đổi thông tin. Ngày 09/04, hai nguyên thủ Pháp - Mỹ điện đàm lần thứ hai, trước cuộc trao đổi qua điện thoại giữa Macron với thủ tướng Anh Theresa May, và một cuộc điện đàm với thủ tướng Đức Angela Merkel hôm thứ Năm, 12/04.

Kể từ ngày 09/04 đến 13/04, tức hôm trước cuộc tấn công, mỗi ngày phủ tổng thống Pháp tổ chức một cuộc họp đặc biệt về chiến dịch Hamilton, với các đại diện của bộ Ngoại Giao và bộ Quốc Phòng, nhằm « phối hợp và tiếp tục đối chiếu, phân tích các thông tin một cách tốt nhất ». Cũng trong tuần qua, bộ trưởng Quân Lực Pháp Florence Parly đã có khoảng « bảy đến tám lần » điện đàm với đồng nhiệm Mỹ.

Mục tiêu « không gây tổn thất nhân mạng »

Báo Le Parisien dẫn lời một sĩ quan cao cấp Pháp, theo đó việc lựa chọn thời điểm tấn công « vào lúc 3 giờ sáng » (cùng việc trao đổi thông tin trước cho các bên liên quan), hướng đến một mục tiêu chung là « không gây tổn thất nhân mạng », mà chỉ nhằm « phá hủy các cơ sở hóa học », và gửi đến chính quyền Syria « một cảnh báo ».

Về điểm này, tuần báo Le Point, dẫn thông tin báo Mỹ, nhấn mạnh là Hoa Kỳ cho biết phía Nga đã được báo trước về « các hàng lang trên không » sẽ được sử dụng vào cuộc tấn công, nhưng không cho biết cụ thể hơn. Trong một tuyên bố vào 7 giờ sáng ngày thứ Bảy, 14/04, tức vài giờ sau chiến dịch Hamilton, bộ trưởng Quân Lực Pháp Florence Parly cũng khẳng định « phía Nga » đã « được thông báo trước ».

Như vậy, về mặt lo-gic, chính quyền Syria hoàn toàn có khả năng sơ tán khỏi các địa điểm bị tấn công trước khi chiến dịch diễn ra, điều khiến cho mục tiêu « không thiệt hại nhân mạng » của liên quân trở thành hiện thực. Nhưng cũng vì thế, rất có thể quân đội Syria đã sử dụng các thông tin được tiết lộ để đánh chặn tên lửa tấn công. Khoảng 70 hỏa tiễn bị bắn hạ (trên tổng số 105), theo chính quyền Damas. Hiện tại chưa có đủ thông tin xác nhận tuyên bố này.

Cú điện thoại với Putin một ngày trước chiến dịch

Trở lại với chiến dịch rạng sáng thứ Bảy, 14/04, sáng thứ Sáu, 13/04, gần một ngày trước chiến dịch, nguyên thủ Pháp đã diện đàm với tổng thống Nga Vladimir Putin. Theo nguồn tin Pháp, hai bên đã trao đổi « rất thẳng thắn », « cả hai tổng thống đều không hề bất ngờ trước những gì sắp diễn ra ».

Trong khi đó, các hoạt động chuẩn bị tiếp tục diễn ra trong ngày. « Trước khi xuống trung tâm Jupiter » (tức hầm ngầm chỉ huy nằm dưới phủ tổng thống) để chuẩn bị khởi sự chiến dịch, tổng thống Pháp có hai cuộc trao đổi qua điện thoại cuối cùng với tổng thống Mỹ, và thủ tướng Anh.

Cú điện thoại của nguyên thủ Pháp với tổng thống Nga là một tâm điểm chú ý, bởi phản ứng cuả Nga là quan trọng hàng đầu. Theo Le Parisien, tổng thống Pháp đã không chính thức thông báo về chiến dịch sắp diễn ra, cũng không để lộ ra bất cứ chi tiết nào về cuộc tấn công, nhưng mặt khác đã cố gắng thông tin đủ mức để lãnh đạo Nga « không bị bất ngờ ».

AFP dẫn lời một cộng sự của tổng thống Pháp, theo đó Emmanuel Macron đã nói thẳng với tổng thống Putin là « một cuộc tấn công hóa học đã xảy ra », « lằn ranh đỏ đã bị vượt qua ». Nguyên thủ Nga đáp lại : « Hãy chờ xem, chúng ta đang có một nhóm điều tra trên thực địa ». Và Matxcơva chấp nhận sẽ tiếp tục đối thoại về vấn đề này. Điều quan trọng với Paris là Pháp và Nga tiếp tục các hợp tác nhằm tìm « một giải pháp chính trị » cho cuộc khủng hoảng Syria, sau cuộc không kích chớp nhoáng vào « các cơ sở vũ khí hóa học » chính quyền Damas, sáng thứ Bảy vừa qua.

Nói một cách khác, khi tham gia vào chiến dịch Hamilton, Paris hy vọng tái khởi động « tiến trình chính trị », nhằm tìm lối thoát cho cuộc xung đột đã kéo dài 7 năm.