Đệ Nhất Thế Chiến : 100 năm trận đánh Lys, Bồ Đào Nha một đồng minh bị lãng quên ?

Ngày 09/04/2018, Bồ Đào Nha tưởng niệm 100 năm trận đánh Lys, xảy ra trong thời kỳ Đệ Nhất Thế Chiến. Tham dự lễ tưởng niệm có sự hiện diện của tổng thống Bồ Đào Nha và đồng nhiệm Pháp. Trận đánh Lys là một giai đoạn bi thảm và là một sự dấn thân ít được biết đến của Bồ Đào Nha bên cạnh các đồng minh.

Chiến hào bên sông Lys. Wikimedia Commons

Thông tín viên Marie-Line Darcy khẳng định đây là một câu chuyện lịch sử không được biết đến, trong khi mà Bồ Đào Nha đã trả giá đắt : 300 sĩ quan bị giết chết và hơn 7.000 binh sĩ bị bắn hạ, bị thương hay bị bắt làm tù binh trong tổng số 15.000 người tham gia trận đánh ngày 09/04/1918.

Đó là một cuộc chiến tranh đường hào, diễn ra dọc theo sông Lys, phía bắc nước Pháp, một giai đoạn của cuộc chiến vùng Flandres. Nước Bồ Đào Nha vốn dĩ đứng ngoài ngay từ đầu cuộc chiến, cuối cùng cũng đã can dự vào kể từ năm 1916.

Kể từ khi chấm dứt các cuộc chinh phục của Napoleon cách đó 100 năm, Bồ Đào Nha lúc ấy chưa hề biết đến cuộc đối đầu nào trên lãnh thổ. Nhưng lần này, người Bồ Đào Nha đã dấn thân bên cạnh đồng minh truyền thống của mình là Anh Quốc.

Từ hơn sáu tháng, sư đoàn số 2 của Bồ Đào Nha đóng dọc theo sông Lys đã hứng chịu các vụ tấn công dồn dập của quân Đức. Họ bắt đầu kiệt sức, chỉ còn thiếu chút nữa là đầu hàng. Số phận trớ trêu, đúng vào lúc đưa ra quyết định rút quân, đại pháo của Đức nã vào quân Bồ Đào Nha. Có thể nói đây là kỳ bại trận đau đớn nhất của quân đội Bồ Đào Nha kể từ trận Alcaçar Quibir tại Maroc vào năm 1578.

100 năm sau, tranh luận dấy lên

Giờ đây tranh luận về sự dấn thân của đất nước bên cạnh các đồng minh đã dấy lên. Bồ Đào Nha lúc đó không hề bị de dọa về sự toàn vẹn lãnh thổ. Chính những lý do chính trị đã đẩy đất nước lao vào « cuộc chiến bẩn thỉu » đó.

Đất nước bị bất ổn chính trị, vào lúc mà Hiến Pháp Cộng Hòa đầu tiên chỉ mới bắt đầu vào năm 1911. Vậy mà, một sĩ quan cao cấp, Sidonio Pais đã quyết định đưa đất nước lao vào cuộc chiến. Nhưng ông ấy cần một chiến công lớn để khẳng định uy quyền mà ông chiếm được từ cú đảo chính.

Hơn nữa, các vùng thuộc địa Angola và Mozambique cũng đang bị Đức nhòm ngó. Việc huy động quân đã làm nổi dậy làn sóng phản đối của người dân. Một trong những tranh cãi quan trọng nhất liên quan đến vai trò mà nước Anh nắm giữ. Nước Anh dường như đã bỏ rơi những binh sĩ Bồ Đào Nha mà họ có trách nhiệm bảo vệ.

Trong khi đó, đối với nhiều sử gia khác, dường như chính các viên sĩ quan Bồ Đào Nha đã không để ý đến binh sĩ của mình, thậm chí tìm cách che giấu các vụ binh sĩ nổi loạn vì đói và hoảng sợ.

Tự hào về vai trò của mình trong cuộc chiến

Dù vậy, trận đánh Lys cũng đã mang lại cho Bồ Đào Nha một người anh hùng, binh sĩ Million. Biệt danh đến từ họ của anh, Milhais. Augusto Milhais là binh sĩ Bồ Đào Nha duy nhất được phong tặng huy chương tinh thần thượng mã (Ordre de la Tour et de l’Epée), danh hiệu quân đội cao quý nhất của đất nước.

Vào lúc vụ tấn công xảy ra bên dòng sông Lys, binh sĩ này một mình trong chiến hào. Với cây súng tiểu liên có biệt danh là « Luisa », anh đã « đơn thương độc mã » chống lại một đạo quân Đức. Cũng chính viên binh sĩ này sau đó đã cứu mạng một bác sĩ người Scotland, người đã thuật lại vụ việc và cử chỉ của binh sĩ Bồ Đào Nha.

Sau bốn ngày lang thang và trở về trại, tướng chỉ huy của anh đã trao tặng cho một biệt danh, tôn vinh tinh thần chiến đấu của Milhais. Kể từ đó, Milhais đã trở thành anh hùng dân tộc. Một bộ phim về người binh sĩ năm đó sẽ ra mắt công chúng Bồ Đào Nha trong tuần này. Nghĩa trang nơi diễn ra các lễ tưởng niệm chính thức là nơi yên nghỉ của 1.830 binh sĩ Bồ Đào Nha tham gia trận đánh năm đó.