Bộ trưởng Năng Lượng Mỹ ủng hộ Thỏa thuận Khí hậu Paris

Hồ sơ khí hậu quốc tế đang đứng trước một khúc quanh lớn, với quyết định của tân chính quyền Donald Trump, dự kiến sẽ được đưa ra vào cuối tuần này. Hôm qua, 25/04/2017, bộ trưởng Năng Lượng Hoa Kỳ Rick Perry có một phát biểu quan trọng, gây chú ý. Ông tuyên bố Washington cần tiếp tục ở lại trong khuôn khổ Thỏa thuận Khí hậu Paris COP21, vấn đề là cần thương lượng lại một số điều khoản mà thôi.

Bộ trưởng Năng Lượng Mỹ Rick Perry phát biểu tại trụ sở bộ, Washington D.C., ngày 03/03/2017. Ảnh : Flickr

Thỏa thuận Khí hậu COP 21, đạt được tại Paris cuối năm 2015, giữa 195 quốc gia và khu vực (thỏa thuận quốc tế đầu tiên được toàn thể cộng đồng quốc tế tham gia), đặt mục tiêu giữ nhiệt độ Trái đất tăng không quá 2°C, và cố gắng giữ ở mức 1,5°C. Nếu vượt quá mức này, các thảm họa thiên nhiên khủng khiếp sẽ xảy ra vượt quá khả năng kiểm soát của con người. 

Cam kết rút khỏi Thỏa thuận Khí hậu, được ký kết dưới thời Obama, là một trong các tuyên bố nổi bật nhất của Donald Trump trong thời gian tranh cử. Ứng cử viên Trump từng nhiều lần khẳng định việc « Trái đất bị hâm nóng » chỉ là một chuyện bịa đặt do Trung Quốc tạo ra, trước khi làm mềm lại lập trường này, sau khi đắc cử.

Bộ trưởng Năng Lượng Mỹ, người vừa đưa ra phát biểu được chú ý nói trên, vốn là thống đốc tiểu bang Texas, nơi ông đã góp phần phát triển rất mạnh năng lượng gió.

Trong hàng ngũ ban lãnh đạo chính quyền Mỹ, những người ủng hộ Hoa Kỳ tiếp tục Thỏa thuận Khí hậu Paris có ngoại trưởng Rex Tillerson, nguyên tổng giám đốc tập đoàn dầu khí ExxonMobil, con gái cả của ông Trump Ivanka và con rể Jared Kusnher, một cố vấn thân cận của tổng thống.

Chống lại Thỏa thuận Paris có giám đốc Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường (EPA), Scott Pruitt. Nhân vật này gần đây tuyên bố Mỹ cần rút khỏi thỏa thuận, vì Hoa Kỳ sẽ thiệt nặng trong vụ này, đặc biệt trong tương quan với Trung Quốc, bởi Bắc Kinh là thủ phạm phát thải khí CO2 lớn nhất thế giới, vượt xa Mỹ.

Một nhân vật có thế lực khác trong chính quyền Trump ủng hộ việc rút khỏi thỏa thuận là Steve Bannon, chủ nhân trang mạng Breibart News, được coi là một thành phần cực hữu cứng rắn, tuy nhiên, ảnh hưởng của viên cố vấn này đối với tổng thống Mỹ dường như đã suy giảm, sau khi ông ta buộc phải rời khỏi Hội Đồng An Ninh Quốc Gia.

Hiện tại các đàm phán âm thầm diễn ra rất căng thẳng trong nội bộ chính quyền Mỹ (1). Khả năng chính quyền Trump thực hiện tuyên bố ra khỏi Thỏa thuận Paris là « 50/50 », theo bộ trưởng Môi Trường Pháp Segolene Royal, trả lời AFP (ngày 21/04), sau chuyến thăm EPA. 

Về phần bộ trưởng Năng Lượng Mỹ, trong một phát biểu hôm qua trước các nhà đầu tư và giới chủ doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng, ông Rick Perry chỉ trích Pháp và Đức không tôn trọng tinh thần của Thỏa thuận Paris.

Bộ trưởng Mỹ chất vấn Đức

Về trường hợp của Pháp, bộ trưởng Năng Lượng Mỹ không nêu lý do cụ thể, ngược lại ông đã chất vấn chính sách của Berlin đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân, đã dẫn đến việc Đức phải gia tăng điện sản xuất từ than, một nhiên liệu gây ô nhiễm nhất. Bộ trưởng Năng Lượng Mỹ so sánh chính sách của Đức bỏ điện hạt nhân, phát triển điện than, với chính sách của Hoa Kỳ, thay thế than bằng khí đốt. Một trong các chính sách chủ yếu của chính quyền tiền nhiệm Obama là buộc các nhà máy điện than cắt giảm mạnh lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Cựu thống đốc Texax chỉ trích mạnh mẽ : « Quí vị không thể vừa ký vào một thỏa thuận, vừa chờ đợi Hoa Kỳ thực hiện, trong khi quí vị không thực sự tham gia ! », và khẳng định sẽ sẵn sàng thương lượng lại Thỏa thuận (với Đức và những nước khác).

Việc giã từ năng lượng hóa thạch gây ô nhiễm, trước hết là than, để chuyển sang mô hình kinh tế Xanh, dù diễn ra còn chậm, nhưng đã trở thành một xu thế toàn cầu. Một mình chính phủ Hoa Kỳ không thể cưỡng lại được dòng chảy này.

Đại sứ Pháp ghi nhận không khí giã từ than đá ở Mỹ

Đại sứ Pháp tại Hoa Kỳ, ông Gérard Araud, trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo Libération tuần trước, ghi nhận : « chính quyền Trump chắc chắn sẽ phải tôn trọng các cam kết Paris… Các thành phố lớn của Mỹ chiếm đến hơn 50% lượng khí thải quốc gia, mà lãnh đạo đều thuộc phe Dân Chủ… Tất cả các doanh nghiệp lớn của Mỹ đã tham gia vào trào lưu này… Tất cả những nơi nào tôi đến, mọi người đều nói với tôi về cuộc chiến chống biến đổi khí hậu… Tại đất nước này, quyết tâm là rất lớn…

Về các điều kiện cho năng lượng tái tạo, Mỹ là một nước tuyệt vời… chúng ta có gió ở Midwest, mặt trời ở miền tây, bề mặt rộng lớn của đất nước tạo thuận lợi… Những luận điểm về (bảo vệ) than chỉ là mỵ dân. Ngành công nghiệp than không phải là nạn nhân của các quyết định thời Obama, mà đơn giản là nạn nhân của các năng lượng tái tạo, nhất là khí đá phiến. Điều đó làm tôi tin tưởng ».

60% cơ sở đầu tư lớn nhất thế giới chú ý đến khí hậu

Về tình hình toàn cầu trong lĩnh vực chống biến đổi khí hậu, một nghiên cứu được công bố hôm nay cho thấy hơn một nửa các nhà đầu tư lớn trên thế giới đã chú ý đến nguy cơ biến đổi khí hậu, tác động đến hoạt động kinh doanh. Cụ thể là, theo tổ chức độc lập phi lợi nhuận AODP (Asset Owners Disclosure Project), 60% trong số 500 nhà đầu tư lớn nhất thế giới, « thừa nhận các hiểm họa tài chính của biến đổi khí hậu và các cơ hội của việc chuyển tiếp sang một nền kinh tế thải ra ít các-bon ».

• Đọc thêm : Kinh tế Xanh : Giới đầu tư gây áp lực với G20

AODP là một dự án ra đời từ năm 2008, của Viện Khí hậu (Climat Institut), có trụ sở tại Sydney, Úc. Nghiên cứu của AODP được công bố liên tục từ 5 năm nay.

Hàng năm dự án AODP đánh giá mức độ quản lý rủi ro khí hậu của hơn 500 cơ sở đầu tư lớn, bao gồm các quỹ hưu trí, quỹ quốc gia, công ty bảo hiểm, quỹ góp vốn… Tổng số tiền cổ phần của hơn 500 cơ sở này là 27.000 tỉ đô la.

Theo số liệu của AODP, số lượng các cơ sở chú ý đến vấn đề khí hậu hiện nay cao hơn 18% so với cách đây hơn hai năm, tức trước khi cộng đồng quốc tế đạt thỏa thuận tại Paris.

Một số kết quả vừa được công bố mang lại niềm khích lệ cho phong trào chống biến đổi khí hậu, và công cuộc chuyển đổi sang nền kinh tế Xanh, tuy nhiên, ý thức về mối quan hệ giữa đầu tư và biến đổi khí hậu là điều cần được cải thiện nhiều, theo AODP.

Chủ tịch của tổ chức này, ông Julian Poulter, nhấn mạnh là vẫn còn đến 201 trong số hơn 500 nhà đầu tư lớn « không có bất cứ một dấu hiệu nào cho thấy đã hành động » nhằm tham gia vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, và đây là một thực trạng « gây sốc ».

Khác với phát biểu của bộ trưởng Năng Lượng Mỹ, nhấn mạnh sự đối lập giữa Hoa Kỳ và Đức, báo cáo của AODP hoan nghênh các nhà đầu tư châu Âu và Úc, như là « các học sinh xuất sắc nhất », trong khi đó, tình hình được coi là đáng ngại, đặc biệt là ở Bắc Mỹ và châu Á.

Chủ tịch AODP cảnh báo : sắp đến lúc « sẽ là quá muộn để tránh các thiệt hại », nếu các nhà đầu tư vẫn để quá nhiều cổ phần trong các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, năng lượng hóa thạch…

AXA bị tố vẫn đầu tư nhiều cho than

Nỗi lo về các đầu tư lệch hướng vào năng lượng hóa thạch đã được một loạt tổ chức phi chính phủ bày tỏ. AFP hôm nay dẫn lời chỉ trích của hiệp hội Những Người Bạn Của Trái Đất/Les Amis de la Terre. Theo đó, tập đoàn bảo hiểm AXA tiếp tục đầu tư xây dựng nhiều nhà máy nhiệt điện dùng than, điều này được coi là trái ngược hẳn với cam kết của tập đoàn trước Thỏa thuận Paris, là sẽ rút mạnh vốn khỏi các doanh nghiệp.

Hiệp hội Những Người Bạn Của Trái Đất, và các đối tác (như Greenpeace Thụy Sĩ, Sierra Club, The Sunrise Project…), ghi nhận nỗ lực của AXA đã thoái 500 triệu euro khỏi các doanh nghiệp gây ô nhiễm nghiêm trọng, nhưng cũng khuyến cáo tổ chức này là mức 50% lợi nhuận là quá cao (tức tiêu chí không đầu tư cho doanh nghiệp thu lợi quá 50% từ than), cần được hạ xuống 30%, thì mới đủ để răn đe các doanh nghiệp gây ô nhiễm.

----

(1) Theo dự toán ngân sách của chính phủ Trump, ngân sách cho Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Mỹ sẽ bị cắt giảm tới 31%, bộ Năng Lượng 48% (bộ phận nghiên cứu-phát triển). Hai cơ quan chủ yếu trong lĩnh vực khí hậu là NASA và NOAA, Cơ Quan Đại Dương và Khí Quyển, cũng nằm trong tầm ngắm. NASA có thể sẽ mất bốn dự án vệ tinh thám sát.