Nghệ thuật : Lê-nin “bảo vệ” Sa hoàng Nga

Cuối tháng 11/2016 bảo tàng thành phố Saint-Pétersbourg cho triển lãm một bức chân dung của vị Sa hoàng Nga cuối cùng Nikolai II, ngủ vùi trong 90 năm dưới bức tranh xưng tụng Lê-nin, cha đẻ cuộc Cách mạng tháng 10 Nga. 

Các chuyên gia tại Viện Công nghiệp Mỹ thuật Stieglitz đang phục chế bức tranh Sa hoàng Nicolas II (Ảnh chụp ngày 17/11/2016) AFP

Cách nay ba năm, bảo tàng Saint –Pétersboug đã tình cờ khám phá một bức chân dung của vị Sa hoàng cuối cùng, Nikolai đệ Nhị. Tác giả là họa sĩ Ilia Galkine (1860-1915) thực hiện bức chân dung vị vua cuối cùng triều đại Sa hoàng Nga năm 1896. Bức tranh có khổ dài 4 mét, rộng 3 mét, được giấu ở phía dưới một bức tranh quý khác, đó là tác phẩm của danh họa Vladislav Izmaïlovitch, năm 1924 khi ông thực hiện bức chân dung lãnh tụ Lê-nin. Như vậy là trong gần 90 năm qua, hình ảnh một Lê-nin oai hùng, đứng trước pháo đài của thành phố đã “bao bọc” và vô hình chung góp phần bảo quản bức họa chân dung nhà vua.

Tác phẩm nói trên trong hàng thập kỷ được trưng bày ở một ngôi trường tại Saint Pétersbourg. Tranh vẽ Lê-nin có bị năm tháng hủy hoại, nhưng phải đợi đến năm 2013 bảo tàng thành phố mới có ngân sách để trùng tu một số di sản văn hóa và nghệ thuật. Các nghệ nhân của viện trùng tu các tác phẩm nghệ thuật khi đó mới phát hiện ra là họa sĩ Vladislav Izmaïlovitch (1872-1959) đã tìm cách bảo vệ một kho tàng nghệ thuật quốc gia, bằng cách phủ một lớp sơn mỏng lên chân dung của Sa hoàng Nikolai II (1868-1918) trước khi vẽ đè lên trên chân dung vị anh hùng bolchevik, Vladimir Ilyich Ulyanov, được biết đến nhiều hơn dưới tên gọi Lê-nin.

Theo lời quản thủ thư viện Saint –Pétersbourg, cử chỉ nói trên của Izmaïlovitch trước hết thể hiện lòng tôn trọng với một họa sĩ đàn anh và đâu đó, ông cũng muốn hậu thế biết đến tác phẩm này của danh họa Ilia Galkine.

Có điều dưới những năm tháng Cách Mạng Tháng 10, che giấu chân dung Sa hoàng là một hành vi chính trị can đảm và nếu bị phát hiện thì họa sĩ vẽ chân dung Lê-nin sẽ phải trả cái giá rất đắt.