Iran : Tiến bộ về hạt nhân "quân sự" trước hạn chót

Đàm phán về vấn đề hạt nhân Iran đang bước vào những ngày cuối cùng trước thời hạn 07/07/2015, mà các bên thương lượng hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận « lịch sử ». Theo AFP, hai ngày đàm phán cuối tuần 04 và 05/07 sẽ hết sức căng thẳng.

Hai phái đoàn Mỹ và Iran tại bàn đàm phán - REUTERS /Carlos Barria

Theo lãnh đạo Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế AIEA, một số tiến bộ đã đạt được một vấn đề được coi là thuộc hàng nhạy cảm nhất : « bình diện quân sự có thể có » của chương trình hạt nhân Iran (gọi tắt là PMD). 

Hôm nay 04/07, trở về từ Teheran, sau cuộc gặp với Tổng thống Iran Rohani, Giám đốc AIEA Yukia Adorno tuyên bố trước cuối năm nay tổ chức này có thể kết thúc các điều tra về nghi vấn Iran có chương trình hạt nhân quân sự.

Trưởng đoàn đàm phán Iran, Thứ trưởng Ngoại giao Araghchi cũng khẳng định : « Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với ông Amano để cho thấy những cáo buộc chống lại nước Cộng hòa Hồi giáo Iran là không có cơ sở. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác trong vấn đề PMD với AIEA và tăng cường việc phối hợp để đi đến một kết luận ».

Theo báo chí Iran, Chánh văn phòng Tổng thống Iran đã tới Vienna hôm qua, để tham gia vào những ngày đàm phán quyết định cuối cùng. 

Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế nghi ngờ Iran đã tiến hành nhiều nghiên cứu, ít nhất cho đến năm 2003, để chế tạo bom hạt nhân. Tuy nhiên, Teheran thường xuyên bác bỏ nghi vấn này, và khẳng định các tài liệu mà AIEA đưa ra là không đúng sự thực. Đề nghị thanh tra các cơ sở bị nghi vấn, cũng như tiếp xúc với các nhà khoa học, các tài liệu bị tình nghi liên quan đến tham vọng hạt nhân quân sự của Iran trước đó thường xuyên bị Teheran bác bỏ. 

Theo các nhà quan sát, trong ngày hôm qua 03/07/2015, Hoa Kỳ và Iran – các đối tác chính của đàm phán – đua nhau gửi các thông điệp hòa giải. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry ca ngợi « một nỗ lực thực sự » của các bên, trong lúc đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif nói đến « các thách thức chung », đặc biệt là cuộc chiến chống các lực lượng cực đoan, ngầm chỉ tổ chức Nhà nước Hồi giáo. Trong một đoạn video được đưa lên Youtube, Ngoại trưởng Iran nói đến triển vọng hợp tác trong tương lai, một khi thỏa thuận được ký kết. 

Mục tiêu của các thương lượng giữa nhóm nhóm 5+1 (bao gồm Hoa Kỳ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức) cùng Iran là đạt được một thỏa thuận bảo đảm chương trình hạt nhân của Iran không nhằm mục tiêu quân sự, đổi lại Teheran sẽ được quốc tế dỡ bỏ trừng phạt.