Than đá làm mất uy tín của Đức tại G7 về khí hậu

Trong hai ngày, Chủ nhật, 07/06 và thứ Hai, 08/06/2015, tại lâu đài Elmau, miền nam nước Đức, Thủ tướng Angela Merkel chủ trì cuộc họp nhóm 7 nước công nghiệp phát triển – G7 (bao gồm Đức, Pháp, Ý, Anh, Mỹ, Canada và Nhật Bản) và chủ đề trọng tâm là hồ sơ khí hậu. Lãnh đạo Đức muốn có những bước tiến đột phá trong lĩnh vực này. Thế nhưng, mong muốn của bà Merkel không có sức thuyết phục, bởi vì Đức đang dùng rất nhiều than đá và bản thân Thủ tướng Merkel cũng lưỡng lự trong việc giảm hoặc từ bỏ sử dụng loại nhiên liệu này.

Wikimedia Commons/Andreas Praefcke

Bà Barbara Hendricks, Bộ trưởng Môi trường Đức, thuộc phe Xã hội Dân chủ, đã tóm tắt mâu thuẫn này như sau : « Một nguời chỉ đáng tin cậy khi bản thân người đó thực hiện được mục tiêu mà chính họ đề ra ».

Ông Tobias Munchmeyer, chuyên gia về năng lượng nguyên tử thuộc tổ chức Greenpeace Đức nói với AFP rằng trừ phi có sự thay đổi vào giờ phút chót, bà Merkel tham dự G7 trong thế yếu do cuộc tranh luận về việc dùng than đá tại Đức. Thủ tướng Đức rất khó thuyết phục các nước như Canada, Nhật Bản là cần phải có các mục tiêu tham vọng chống biến đổi khí hậu, chừng nào bà không giải quyết được vấn đề của chính nước Đức.

Bà Merkel, từng là Bộ trưởng Môi trường, đã được ca ngợi là một « Thủ tướng khí hậu », do các nỗ lực của bà trong lĩnh vực chống biến đổi khí hậu nhân dịp Đức làm Chủ tịch G7 năm 2007. Thủ tướng Đức muốn củng cố danh hiệu này qua việc thuyết phục các đối tác trong G7 đưa ra những cam kết giảm phát thải khí CO2, trước khi có Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Khí hậu, được tổ chức tại Paris, vào cuối năm nay 2015. Mặt khác, từ ngày 01 đến 11/06/2015, đại diện của gần 200 nước đang họp tại Bonn để chuẩn bị cho Hội nghị Paris.

Dưới sự lãnh đạo của bà Merkel, nước Đức đã tỏ rõ quyết tâm đi tiên phong trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và chính sách năng lượng. Berlin đề ra kế hoạch từ bỏ năng lượng hạt nhân, từ nay đến năm 2022 và phát triển các loại năng lượng tái tạo. Bà Merkel sẵn sàng đảm nhiệm vai trò là người cổ vũ mạnh mẽ nhất cho « tiến trình chuyển tiếp về năng lượng », sau khi thay đổi lập trường do thảm họa Fukushima, và chủ trương một chính sách đã được các tổ chức bảo vệ môi trường và đảng môi sinh kêu gọi từ lâu.

Thế nhưng, chính phủ của Thủ tướng Merkel vẫn chưa giải quyết được vấn đề thay thế than đá, nguồn nhiên liệu hàng đầu sản xuất tới 45% tổng sản lượng điện của nước Đức.

Để đạt được mục tiêu mà nước Đức đề ra là từ nay đến 2020, giảm phát thải 40% lượng CO2 so với năm 1990, Bộ Môi trường và Bộ Năng lượng Đức muốn đánh thuế các chủ sở hữu những trung tâm nhiệt điện dùng than, nhất là những cơ sở đã quá cũ, phát thải nhiều CO2. Qua đó, làm giảm lợi nhuận của việc dùng than đá để sản xuất điện và cuối cùng những nhà máy cũ kỹ này phải đóng cửa.

Các công ty sản xuất điện, khai thác than và chính giới các vùng của Đức đã kháng cự lại, nêu lên mối đe dọa sa thải hàng ngàn nhân công.

Nước Đức cũng khai thác than đá, loại than nâu (lignite), nhiên liệu gây ô nhiễm nặng nề. Ngành công nghiệp này sử dụng hơn 30 000 lao động và là trụ cột kinh tế, xã hội của các vùng Ruhr, phía tây, Lusace, phía đông bắc gần biên giới Ba Lan, những nơi không có triển vọng chuyển đổi sang ngành nghề khác. Đây là lý do chính khiến Thủ tướng Đức rất đắn đo khi đề cập đến việc thay thế dùng than đá. Cơ quan quản lý Môi trường Liên bang cho rằng sẽ có khoảng 5 000 người bị mất việc làm nếu từ bỏ khai thác than đá, trong khi đó giới công đoàn nêu ra con số 100 000.

Để thực hiện được mục tiêu giảm phát thải 40%, mà tránh đụng chạm tới ngành than, Bộ Môi trường Đức đưa ra kế hoạch buộc các lĩnh vực khác phải giảm mạnh phát thải khí CO2. Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ môi trường tỏ ra nghi ngờ về giải pháp đối phó này.

Cho đến lúc này, Thủ tướng Merkel chưa lên tiếng do ở trong tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, đa số trong đảng bảo thủ của bà chống lại việc đánh thuế các nhà máy nhiệt điện, vào lúc các tập đoàn năng lượng Đức, kể cả tập đoàn RWE, số một Châu Âu về sản xuất than, đang thua lỗ liên tiếp. Mặt khác, nếu không hành động, uy tín của bà sẽ bị sứt mẻ và bà phải hứng chịu sức ép của phong trào chống dùng than đá.

Chủ nhật 31/05 vừa qua, tổ chức Greenpeace đã tổ chức biểu tình ở nhiều nơi trên nước Đức, để phản đối dùng than đá, với biểu ngữ « Thủ tướng khí hậu hay Thủ tướng than đá ».

Do việc dùng nhiều than đá vì rẻ và cơ chế quản lý việc trao đổi quyền phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính bị trục trặc, lượng phát thải CO2 của Đức đã tăng trong những năm gần đây.

Đại diện tổ chức Greenpeace hy vọng là từ nay đến Chủ nhật, Thủ tướng Merkel sẽ đưa ra một tín hiệu ủng hộ việc đánh thuế dùng than đá và qua đó, sẽ tạo ra được những phản ứng tích cực trong cuộc họp của G7.