Levitan, tiếng nói biểu tượng của đài phát thanh Matxcơva trong thời kỳ vệ quốc

Hôm nay, 09/05/2015, nước Nga kỷ niệm 70 năm ngày chiến thắng phát xít Đức. Một cuộc diễu binh hoành tráng được tổ chức trên Quảng trường Đỏ ở Matxcơva. Trong bầu không khí kỷ niệm này, mọi người nhớ đến vai trò của đài phát thanh trong thời kỳ chiến tranh vệ quốc, với giọng nói trầm hùng của phát thanh viên Youri Levitan.

Bức tượng Youri Levitan. Domaine public/Stepler585

Ông đã trở thành biểu tượng của đài phát thanh Matxcơva. Vừa qua, ở Wladimir, miền trung nước Nga, quê hương của Levitan, người ta đã dựng tượng ông và tại đây, khách tham quan có thể nghe lại giọng nói của ông trên đài phát thanh Matxcơva xưa kia.

Sau đây là phóng sự của thông tín viên Murielle Pomponne từ Matxcơva :

 « Mệnh lệnh của Tư lệnh tối cao Hồng quân và hạm đội hải quân. Ngày mồng 8 tháng 5 năm 1945, tại Berlin, các đại diện của Bộ Tổng tham mưu đã ký lệnh đầu hàng vô điều kiện của quân đội Đức »

Ngày mồng 9 tháng 5 năm 1945, vào lúc 2 giờ sáng, Đài phát thanh Matxcơva thông báo chiến tranh chấm dứt. Người đọc thông báo là Youri Levitan. Tất cả người dân Liên Xô đều quen thuộc với giọng nói của phát thanh viên này, người luôn luôn bắt đầu các bản tin thời sự bằng câu : Đây là tiếng nói Matxcơva. Bởi vì trong thời kỳ đó, đài phát thanh là phương tiện thông tin và tuyên truyền, một nguồn thông tin cực kỳ cần thiết để giữ vững tinh thần dân chúng.

Cũng chính Youri Levitan, ngày 02/02/1943, đã thông báo chiến thắng Stalingrad, đánh dấu bước khởi đầu tan rã của nước Đức phát xít.

« Đây là tiếng nói Matxcơva. Tin giờ chót, lực lượng Hồng quân của chúng ta đã hoàn tất việc kết liễu quân phát xít Đức bao vây Stalingrad ».

 Ngay trong thời kỳ đầu chiến tranh, đài phát thanh Matxcơva đã sơ tán đến vùng Oural, cách Matxcơva hơn một ngàn cây số để tránh bị ném bom.

Hitler đã xếp Youri Levitan đứng đầu trong danh sách những nhân vật Nga cần trừ khử. Evgueni Khorochevtsev, sau này đã có thời gian làm việc với Youri Levitan, nhớ lại là đích thân Stalin đã chọn phát thanh viên này cho đài phát thanh Matxcơva.

« Stalin bật đài để nghe vào đúng lúc Youri Levitan đang đọc một bài viết của Stalin được đăng trên báo Sự thật (Pravda). Khi nghe xong, Stalin tắt đài và gọi người cần vụ để hỏi xem ai là người đã đọc bài viết đó. Viên cần vụ trả lời : Đó là một chàng trai ở đài phát thanh. Stalin nói : Vậy thì bảo chàng trai đó là từ nay, chỉ có cậu ta đọc bài viết của tôi và không để ai khác ».

Sau chiến tranh, cũng chính Youri Levitan đọc thông báo Stalin từ trần. Ông cũng trở thành người bình luận trong các chương trình phát thanh trực tiếp các cuộc diễu binh tuần hành chính thức trên Quảng trường Đỏ.

Ngày nay, khả năng tuyên truyền của đài phát thanh không mạnh và hữu hiệu như trước đây. Thế nhưng, cuộc duyệt binh tuần hành trên Quảng trường Đỏ nhân kỷ niệm 70 năm ngày chiến thắng phát xít Đức được bình luận bởi một phát thanh viên xứng đáng là người kế tục Youri Levitan. Đó là Evgueni Khorochevtsev. Từ 10 năm nay, ông là người bình luận các cuộc diễu binh, tuần hành, mà tại Nga người ta gọi là diễu hành mừng chiến thắng.