Căng thẳng Mỹ-Iran : Nỗ lực ngoại giao trước Đại Hội Đồng LHQ không đạt kết quả

Từ nhiều tuần nay, trước thềm Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, giới ngoại giao quốc tế liên tục có các nỗ lực để tránh khủng hoảng giữa Washington và Teheran bùng phát thành xung đột, với hy vọng hai nguyên thủ Mỹ và Iran hội kiến bên lề Đại Hội Đồng LHQ lần thứ 74, tại New York. Cơ hội hòa dịu dường như đã bị bỏ lỡ.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (T) bắt tay đồng nhiệm Iran, Hassan Rohani trong cuộc gặp bên lề phiên họp Đại Hội Đồng LHQ, tại New York, Mỹ ngày 23/09/2019. REUTERS/John Irish/File Photo

Phát biểu tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc hôm qua, thứ Ba 24/09/2019, tổng thống Mỹ Donald Trump trực tiếp lên án « Iran là kẻ đỡ đầu cho chủ nghĩa khủng bố thế giới ». Tổng thống Iran Hassan Rohani sẽ đăng đàn hôm nay, 25/09. Hôm qua, trả lời Mỹ Fox News, một trong những kênh truyền thông ưu thích của tổng thống Mỹ, nguyên thủ Iran khẳng định : « Nếu chính quyền Mỹ muốn đối thoại, họ phải tạo lập các điều kiện cần thiết », « một không khí tin tưởng lẫn nhau ».

Nỗ lực của Pháp

Trong hơn 48 giờ đồng hồ vừa qua, Pháp đã cố gắng đứng ra làm môi giới cho một cuộc gặp giữa Donald Trump và Hassan Rohani. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lần lượt hội đàm riêng rẽ lãnh đạo Mỹ và Iran nhiều lần, để thúc đẩy hai bên thu hẹp bất đồng. Trước khi lên máy bay về nước, tối qua, nguyên thủ Pháp khẳng định là « các điều kiện cần thiết cho việc nối lại nhanh chóng đối thoại » đã hội đủ, và giờ đây trách nhiệm thuộc về Washington và Teheran.

Trong cuộc họp báo chung với tổng thống Iran tại New York, lãnh đạo Pháp nhấn mạnh là tổng thống Rohani không nên bỏ lỡ cơ hội gặp tổng thống Mỹ trong tuần này tại New York, bởi một dịp hiếm hoi như vậy khó lòng trở lại trong nhiều tháng nữa.

Pakistan, một bên môi giới hòa giải khác

Theo AFP, về phía Hoa Kỳ, Washington dường như cũng có các nỗ lực thu hẹp khoảng cách với Iran. Hôm qua, trong cuộc trả lời báo giới tại New York, thủ tướng Pakistan, Iram Khan, cho biết ông được nguyên thủ Mỹ Donald Trump yêu cầu làm trung gian để thúc đẩy « một thỏa thuận mới » giữa Washington và Teheran, để thay thế cho thỏa thuận hạt nhân Iran 2015, mà Hoa Kỳ đã đơn phương rút.

Trên đường tới New York, thủ tướng Pakistan dừng chân tại Ả Rập Xê Út, để hội kiến với thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed ben Salmane. Hồi giữa tháng 9/2019, hai cơ sở lọc dầu Ả Rập Xê Út bị không kích, Ryad và Washington buộc tội Iran là thủ phạm.

Thủ tướng Đức Angela Merkel cùng từng có cuộc gặp riêng hai bên, tổng thống Mỹ và nguyên thủ Iran. Bà Merkel cho rằng các đòi hỏi dỡ bỏ toàn bộ các trừng phạt của Mỹ đối Teheran là « phi thực tế ». Hôm qua, Teheran tố cáo các cáo buộc « vô trách nhiệm » của Berlin, Luân Đôn và Paris, đưa ra hôm thứ Hai 23/09, khi khẳng định Iran liên quan đến các tấn công nhắm vào Ả Rập Xê Út.

Căng thẳng bao trùm xung quanh các vụ tấn công, hiện chưa rõ thủ phạm, khiến các nỗ lực ngoại giao của Pháp và nhiều nước khác, cho một cuộc hội kiến Trump – Rohani tại New York khó lòng trở thành hiện thực.