"Áo Vàng" kéo về Paris, Elysée đổi thái độ

Sau một tuần lễ đóng chốt cản trở giao thông, chống biện pháp tăng thuế gasoil, phong trào « Áo Vàng » huy động lực lượng dự trù khoảng 30.000 người kéo về Paris trong ngày thứ Bảy 24/11/2018. Chính phủ Pháp không giấu lo ngại. Tối thứ Năm, 22/11, điện Elysée cam kết sẽ có những « biện pháp hỗ trợ cho tiến trình chuyển đổi dùng năng lượng sạch đáp ứng những ưu tư của người dân ».

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sẽ trình bày những lựa chọn chiến lược về năng lượng cho tương lai trước Hội Đồng Quốc Gia Chuyển Đổi Sang Kinh Tế Xanh vào ngày thứ Ba 27/11/2018. Ludovic MARIN / POOL / AFP

Tổng thống đổi hướng hay chỉ đổi trục ? Trước làn sóng phẫn nộ lên cao điểm, tổng thống Pháp phải quyết định nhanh chóng.

Theo thông cáo của điện Elysée, ngày thứ Ba 27/11/2018, tổng thống Emmanuel Macron sẽ trình bày những lựa chọn chiến lược về năng lượng cho tương lai, gọi tắt là PPE, trước Hội Đồng Quốc Gia Chuyển Đổi Sang Kinh Tế Xanh gồm các đại biểu dân cử, nghiệp đoàn, hội đoàn và các tổ chức phi chính phủ.

Nhưng hai ngày trước cuộc biểu dương lực lượng của phong trào « Áo Vàng » tại Paris, điện Elysée cho biết là tổng thống sẽ đề nghị một hướng mới có hỗ trợ tài chính, tham khảo ý kiến và đổi phương pháp thực hiện : « Chính phủ đã nghe thông điệp của công dân, đó là phải tiến xa hơn. Để được xã hội chấp thuận, công cuộc chuyển đổi qua năng lượng sạch, một nhu cầu cần thiết, phải công bằng và dân chủ ».

Đáp ứng hay đối phó với những đòi hỏi của phong trào công dân tự phát từ hơn một tuần nay không phải là chuyện đơn giản. Thoạt đầu là chống thuế xăng dầu gia tăng, tiếp theo đó là đòi tăng lương, đòi tăng trợ cấp thất nghiệp, tăng tiền hưu và than phiền chính sách thuế khóa bất công …. thậm chí, người biểu tình còn đòi phải lo cho dạ dày trước khi lo cho hậu quả của biến đổi khí hậu. Theo mô tả hơi phóng đại của báo chí, thì « đòi hỏi nhiều như số chốt chặn » (báo Les Echos).

Cùng tắc biến hay sáng suốt ?

Thái độ chính phủ Pháp từ cứng rắn đổi qua đối thoại được giới bình luận xem là tinh tế : chủ nhân điện Elysée hiểu được sự bất bình của phong trào « Áo Vàng » và nhìn ra được cách tiếp cận mới là « lắng nghe và đối thoại » (theo báo Le Figaro). Bên cạnh một số biện pháp tài chính được thủ tướng Edouard Philippe hứa hẹn hồi đầu tuần, như hỗ trợ thay thế máy sưởi đốt bằng dầu cặn, mua xe mới ít gây ô nhiễm, phát triển năng lượng tái tạo, bây giờ có thêm đề nghị « tham khảo, thương thuyết trên mọi vùng lãnh thổ », hàm ý không bỏ rơi nông thôn, không quên các lãnh thổ hải ngoại, mà cụ thể là đảo Réunion vốn đang bị bạo động từ một tuần nay.

Mục đích của đối thoại là « nhận diện những vấn đề đặc thù của mỗi địa phương phải giải quyết khẩn cấp, với sự hợp tác của các tác nhân khác nhau », theo giải thích của phủ thủ tướng. Nói cách khác, tổng thống Pháp « chỉ đổi hướng nhưng không đổi trục ».

Khó khăn hiện nay đã được tiên liệu ngay từ khi Emmanuel Macron mới nhậm chức. Trong mùa hè năm 2017, chủ nhân mới của điện Elysée cảnh báo nhóm cố vấn thân cận : « Chúng ta sẽ bị mất lòng dân nhưng có một điều không thể thay đổi được, đó là sự kiên tâm. Khi tình hình sáng sủa trở lại thì uy tín của mình sẽ lên theo ».

Từ bỏ « tháp ngà », chọn trục « mở hầu bao và đối thoại » giải quyết bài toán « mâu thuẫn giữa xã hội và môi trường », tổng thống Macron được ủng hộ từ nhiều phía. Bên trong có bộ trưởng môi trường François de Rugy và ngoại trưởng Jean-Yves Le Drian. Bên ngoài, François Bayrou và đảng trung hữu MODEM khuyến khích điện Eysée thương lượng rộng rãi với mọi tầng lớp xã hội. Công đoàn cánh tả CFDT cũng bắn tín hiệu sẵn sàng tham dự.