Liên Hoan Cannes : Còn quá khép kín với phái đẹp

Vắng những bóng hồng trên thảm đỏ, Liên Hoan Phim Cannes không thể trở thành tủ kính của các hiệu kim hoàn hạng sang hay các nhà thiết kế thời trang cao cấp năm châu. Vậy mà Festival Điện Ảnh Cannes lại bất công với phái đẹp hơn ai hết. Sau 68 mùa liên hoan, Jane Campion là nữ đạo diễn duy nhất tới nay đoạt Cành Cọ Vàng, nhờ The Piano, năm 1993.

Ban giám khảo Liên Hoan Cannes 2016: Arnaud Desplechin, Kirsten Dunst, Valeria Golino, Mads Mikkelsen, Laszlo Nemes, Vanessa Paradis, Katayoon Shahabi và Donald Sutherland. REUTERS/Jean-Paul Pelissier

1 Cành Cọ Vàng và 2 Giải Thưởng Lớn

Thậm chí trong mùa Liên hoan 2012, không một nữ đạo diễn nào có tên trong danh sách 21 bộ phim được chọn ở hạng mục chính thức để tranh Cành Cọ Vàng.

Kể từ khi được thành lập năm 1967, phải đợi mất 40 năm, Giải Thưởng Lớn - Grand Prix của ban giám khảo Cannes mới được trao tặng cho nữ đạo diễn Nhật Naomi Kawase, năm 2007 với Khu rừng của Mogari (Mogari no mori). Phải đợi thêm 7 năm nữa, đến 2014, nhà làm phim người Ý Alice Rohrwacher mới được vinh danh nhờ bộ phim về chương trình truyền hình thực tế Le Meraviglie, làm thay đổi khung cảnh và nhịp sống của cả một Ngôi làng kỳ diệu.

Đành rằng, kể từ năm 1895 sau phát minh của anh em nhà Lumière, điện ảnh ra đời, thế giới làm phim vẫn là vương quốc do các đấng mày râu ngự trị. Nhưng khó có thể tin rằng, từ khi phái đẹp nhập cuộc, thì chỉ có ít người làm được phim hay !

Hiếm khi phụ nữ được mời làm chủ tịch ban giám khảo

Nữ giới bị gạt ra ngoài bảng vàng phải chăng do chức chủ tịch ban giám khảo cũng là độc quyền của đấng mày râu? Trong 69 mùa Festival, mới chỉ có 11 lần phái đẹp được mời làm chủ tịch ban giám khảo. Trong đó, nữ diễn viên Pháp Jeanne Moreau là một ngoại lệ, vì bà đã hai lần được vinh dự này.

Thế nhưng, cũng cần nói là trong số 10 nữ chủ tịch ban giám khảo Liên Hoan Phim Quốc Tế Cannes, thì chỉ có hai vị là nữ đạo diễn. Đó là trường hợp của nhà làm phim New Zealand, Jane Campion (2014) từng là tác giả của bộ phim The Piano, và đạo diễn kiêm viết kịch bản, diễn viên người Na Uy Liv Ullmann, năm 2001.

Xa hơn một chút, có nhà văn Pháp nổi tiếng Françoise Sagan, tác giả của Buồn ơi Chào Mi (Bonjour tristesse) năm 1979. Đừng quên rằng ngoài tài viết văn, Sagan còn là một nhà soạn kịch bản.

Bốn lần khác mà phái đẹp được vinh dự giữ chức chủ tịch liên hoan Cannes là năm 1965, với nữ diễn viên Olivia de Havilland, khuôn mặt hiền hậu của Melanie Hamilton, chị chồng của Scarlett O’Hara trong bộ phim Cuốn Theo Chiều Gió (Gone with the Wind). Năm sau đến lượt hoa hậu người Ý Sophia Loren giữ vai trò trọng yếu này. Kế tới là những ngôi sao điện ảnh của thế giới như Michèle Morgan, năm 1971 ; Ingrid Bergman, năm 1973 ; Jeanne Moreau, trong hai mùa liên hoan 1975 và 1995 ; và cô đào Isabelle Huppert năm 2009.

96% phim tranh giải là của phái nam

Sẽ bất công nếu đổ lỗi cho các vị chủ tịch ban giám khảo đã ưu đãi nam giới. Trong số 1.688 bộ phim được chọn để tranh Cành Cọ Vàng, chỉ có vỏn vẹn 4% là những tác phẩm của các nhà làm phim thuộc phái đẹp. Vậy phải chăng bất bình đẳng nam nữ đó, là do sơ sót của ban tổ chức ?

Từ năm 1946 tới nay đã 27 mùa Festival, không hề có một nữ đạo diễn nào được mời tham gia ở Hạng Mục Chính Thức (Sélection Officielle). Phải đợi đến tận đầu thế kỷ XXI, từ năm 2000 trở đi, tài năng của phụ nữ trên bầu trời điện ảnh mới được nhìn nhận một cách « xứng đáng hơn » .

Dù vậy, trong 16 năm trở lại đây, đã ba lần (2005, 2010 và 2012) Hạng Mục Chính Thức khép kín cửa với các nhà làm phim nữ. Để an ủi các bậc hồng quần hy sinh nhiều cho nghệ thuật thứ 7, có thể nói là một vài tên tuổi đã thành danh trong làng điện ảnh như Naomi Kawase đã bốn lần được chọn để tranh Cành Cọ Vàng : ba lần với bà Jane Campion hay đạo diễn Pháp Nicole Garcia.

Những tên tuổi làm nên thành công của Festival 2016 ?

Trong chương trình Sélection Officielle năm nay, có tất cả ba nữ đạo diễn được mời tham dự. Người thứ nhất là nhà làm phim Anh Andrea Arnold, từng hai lần đoạt Giải Thưởng của Ban Giám Khảo (Prix du Jury) vào năm 2006 và 2009 với Red Road và Fish Tank. Lần này Andrea trở lại thành phố biển với Mật ngọt Hoa Kỳ (American Honey).

Về phía đạo diễn Maren Ade, 39 tuổi, cô chuẩn bị cho ra mắt ban giám khảo do đạo diễn George Miller làm chủ tịch bộ phim Toni Erdmann. Maren Ade là một người từng có kinh nghiệm trong làng điện ảnh Đức. Năm 2009 cô từng đoạt Gấu Bạc của Liên Hoan Phim Quốc Tế Berlin với Kẻ nào khác (Alle Anderen).

Nhưng người từng trải hơn cả trong số ba nữ đạo diễn cùng tranh Cành Cọ Vàng là Nicole Garcia, 70 tuổi. Ngoài sự nghiệp diễn viên trải dài trong 50 năm qua, bà đã chuyển qua đứng đằng sau ống kính từ năm 1986 và đã hoàn thành tất cả là chín tác phẩm. Năm nay, Nicole Garcia đến Cannes với Mal de pierres, tạm dịch là Nỗi đau của Đá. Đó là câu chuyện của một thiếu nữ thoát ly gia đình, bỏ lại sau lưng cuộc sống trưởng giả để sống với một người lính trẻ, bị thương trong chiến tranh Đông Dương.