Phiếu bầu kỷ lục cho FN buộc chính giới Pháp thay đổi mạnh
Đăng ngày:
Nghe - 12:10
Ấn tượng đầu tiên về cuộc bầu cử cấp vùng tại Pháp ngày 13/12/2015 vừa qua là đảng cực hữu Mặt trận Quốc gia (FN) không dành được vùng nào, cho dù đảng này đã về đầu trong vòng một, và số lượng cử tri ủng hộ FN đạt kỷ lục. Đây là một thành công của « Mặt trận cộng hoà », được lập ra để ngăn chặn FN trong tình huống nước sôi lửa bỏng. Tuy nhiên, khi nhìn sâu hơn, nhiều chính trị gia và nhà quan sát thừa nhận kết quả bầu cử này đặt các đảng phái truyền thống của Pháp trước thách thức phải thay đổi triệt để, tránh để cho thất vọng trong xã hội gia tăng, dẫn đến những đảo lộn chính trị khó lường trong những năm tới.
Khủng hoảng của các đảng lớn
6 triệu cử tri tham gia vòng một để ủng hộ FN, đảng về đầu tại hơn 50% đơn vị hành chính (commune). Cộng với 800 nghìn cử tri bỏ phiếu cho FN trong vòng hai, số lượng ủng hộ đảng cực hữu đạt con số chưa từng có. Thế đi lên của FN qua một loạt các bầu cử, và khả năng huy động cử tri của đảng cực hữu khiến nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi về thực trạng chính trị Pháp trước đà dâng lên của « làn sóng màu xanh nước biển » (màu biểu tượng của đảng FN).
Cánh hữu dành được 7 vùng – với thắng lợi tại vùng thủ đô Ile-de-France, và Auvergne-Rhône-Alpes, vùng kinh tế lớn thứ hai đất nước, nhưng « cơn thủy triều màu xanh da trời » (màu biểu trưng của đảng LR) đã không xảy ra như các dự báo. Cánh tả với 5 vùng trong tay được coi là đã giới hạn được thất bại thê thảm dự kiến. Hầu hết lãnh đạo tả và cánh hữu đều tránh thể hiện niềm vui vinh quang. Tại nhiều vùng, khẩu hiệu được đề cao là « Kháng chiến » chống lại đảng cựu hữu, bị lên án là đảng phái chính trị có quan điểm bài Châu Âu, bài ngoại, chống Hồi giáo.
Bầu cử cấp vùng là cuộc bỏ phiếu lớn, trắc nghiệm chính trị cuối cùng trước cuộc bầu cử Tổng thống đầu năm 2017. Thứ Hai 14/12/2015, RFI có chương trình đặc biệt để nhìn lại sự kiện chính trị quan trọng này. Trước hết là một nhận định chung của nhà chính trị học Gaël Bustier (Cevipol), thành viên Đài quan sát « các hiện tượng cực đoan về chính trị » (Observatoire des radicalités politiques) thuộc Quỹ Jean Jaurès :
« Cần phải xem xét các cuộc bầu cử Chủ nhật vừa qua, như một chỉ dấu cho thấy tình trạng khủng hoảng, liên quan đến hầu hết các đảng phái chính trị. Chúng ta thấy đảng Xã hội đang bị co lại tại một số ‘‘thành trì’’' ngay tại các vùng phía tây nam, nơi đảng này giành được các tỷ lệ cử tri ủng hộ cao nhất. Trong khi đó cánh hữu bị rơi vào cuộc khủng hoảng sinh tồn liên tục, một khủng hoảng ý thức hệ thực sự, một phần lớn do ảnh hưởng của Mặt trận Quốc gia, trong khi hai bộ phận cử tri cánh hữu và cực hữu trở nên cực đoan hơn, thậm chí có xu hướng nhập làm một.
Chúng ta thấy rõ bộ phận cánh hữu không chịu ảnh hưởng của FN khó khẳng định vị trí của mình về mặt ý thức hệ (..). Quá trình khủng hoảng ý thức hệ liên quan đến hầu hết các đảng phái chính trị có xu hướng tăng tốc ».
Ông Gaël Bustier cũng lưu ý thêm : « Cần phải gắn những gì diễn ra tại Pháp với một cái nhìn toàn Châu Âu. Dù thiếu kết quả hay không, đảng Xã hội cũng phải chịu chung một khủng hoảng căn bản của lực lượng chính trị xã hội - dân chủ Châu Âu, do việc dự án xây dựng Châu Âu đang bị đình trệ. Một dự án mà đảng Xã hội Pháp là đồng tác giả cùng với đảng trung hữu, thuộc cánh bảo thủ hay Tự do Thiên chúa giáo Đức. Cuộc khủng hoảng đó là nguồn gốc nuôi dưỡng các khủng hoảng khác nhau ở mỗi nước, mà Mặt trận Quốc gia cực hữu là một biểu hiện của khủng hoảng tại Pháp, nhưng đây không phải là một biểu hiện duy nhất ở Châu Âu ».
Đà mở rộng ảnh hưởng của FN
Đảng cực hữu Mặt trận Quốc gia FN không dành được bất cứ vùng nào như nhiều người trông đợi sau thế thượng phong rất ấn tượng ở vòng 1, tuy nhiên, sau cuộc bỏ phiếu vòng 2, hầu hết các lãnh đạo của đảng không thể hiện bất cứ một thái độ thất vọng nào. Các ứng cử viên FN thất cử đều ca ngợi đây là một chiến thắng. Một số người nói đến một thất bại trong vinh quang (Défaite victorieuse). Nhiều người ủng hộ FN tin tưởng rằng, với sự ủng hộ của 7 triệu cử tri, Chủ tịch đảng Mặt trận Quốc gia cầm chắc khả năng có một vé vào vòng hai cuộc bầu cử Tổng thống Pháp năm 2017.
Le Monde trên cơ sở phân tích kết quả vòng hai của các đơn vị bầu cử Quốc hôi, đưa ra dự báo, đảng FN có thể dành được 46 ghế trong kỳ bầu cử Quốc hội 2017 (Bài : « Le Jour où le FN aurait pu avoir 46 députés », ngày 16/12/2015).
Với các uỷ viên hội đồng đơn vị hành chính cơ sở, tỉnh và vùng hiện có, ứng cử viên tổng thống đảng cựu hữu FN được đánh giá đã có số lượng chữ ký bảo trợ cần thiết để hoàn thành thủ tục đăng ký tranh cử.
Dù vừa dành được một thắng lợi lịch sử, và khả năng ảnh hưởng được coi là sẽ tiếp tục còn mở rộng, nhiều nhà quan sát thống nhất cho rằng Mặt trận Quốc gia FN sẽ không bao giờ vượt qua được giới hạn vô hình (“plafond de verre”), ngăn đảng cực hữu nắm quyền lãnh đạo, nếu FN không thay đổi chủ trương không chấp nhận liên kết với các lực lượng ngoài đảng này.
« Cơ hội cuối » ?
Với cuộc bầu cử cấp vùng vừa qua, đảng cực hữu FN một lần nữa khẳng đinh là một trong ba đảng phái lớn của nước Pháp, thậm chí là đảng đứng đầu về số lượng người ủng hộ. Khá nhiều cử tri sử dụng lá phiếu ủng hộ Mặt trận Quốc gia FN, để phản đối lại nhiều khuyết tật của hệ thống chính trị hiện hành, bị coi là tha hóa không sửa chữa được. Thế thượng phong của FN trong vòng một, về đầu tại 6 trên 13 vùng, việc một liên minh « Mặt trận Cộng hòa » nhất thời lập ra để lật ngược tình thế, cho phép hai ứng cử viên cánh hữu chiến thắng với sự ủng hộ của cử tri cánh tả, đã đặt một bộ phận lãnh đạo chính trị Pháp trước một thế ứng xử hoàn toàn mới. Công luận Pháp đặc biệt chú ý đến những phát biểu mang nhiều sắc thái tự vấn của ông Xavier Bertrand, người sắp đảm nhiệm Chủ tịch Hội đồng vùng Nord-Pas-de-Calais-Picardie, sau chiến thắng trước thủ lĩnh FN Marine Le Pen, do được sự ủng hộ của nhiều lãnh đạo cánh tả và cử tri cánh tả (trả lời phỏng vấn kênh truyền hình France 2, ngày 14/12):
« (...) [Điều này] đã làm thay đổi triệt để cách hoạt động chính trị của tôi. Bắt buộc tôi phải xem xét lại chính mình. Hoạt động chính trị không phải là tuân thủ mệnh lệnh một cách máy móc. Chính vì vậy, tôi quyết định sẽ cống hiến hoàn toàn cho vùng mà tôi đứng đầu. Hoàn toàn !
(...) từ 30 năm trở lại đây, giai tầng làm chính trị đã lỗi hẹn. Rõ ràng đã có một sự lỗi hẹn tập thể. Bản thân tôi cũng thuộc tầng lớp chính trị này. Giờ đây, tôi đề nghị được đánh giá dựa trên chính kết quả công việc của mình, với tư cách người đứng đầu một vùng, săn sóc mọi người, cống hiến toàn bộ tâm lực.
(...) Tôi muốn thực hiện công việc của một Chủ tịch (Hội đồng vùng), với nhiều nghĩa vụ hơn quyền lợi : một khu vực với 6 triệu cư dân, với một truyền thống công nghiệp tuyệt vời. Tôi muốn chứng tỏ thất nghiệp có thể bị đẩy lùi, cải thiện đời sống hàng ngày của mọi người, việc giao thông, đi lại, việc chăm sóc trẻ em, cải thiện an ninh, đem lại hy vọng cho trẻ em... Nếu tôi thực hiện được nhiệm vụ của mình, mọi người sẽ nói rằng tôi xứng đáng hơn các chính trị gia ở Paris.
Giờ đây tôi hiểu rằng, cần phải bắt đầu chính từ thực địa. (...) Trong ba thập niên qua, sau mỗi cuộc bầu cử, người ta đều nói rằng, chúng tôi đã hiểu, chúng ta sẽ thay đổi tất cả. Nhưng trên thực tế, đã không có gì thay đổi. Hãy xem vở diễn trong đảng của chúng tôi. Câu trả lời duy nhất là thay đổi lịch trình hoạt động, thời gian tổ chức kỳ bầu cử sơ bộ để chọn ứng cử viên Tổng thống. Trời ơi, mong các vị hãy thức tỉnh ! Nếu không, chúng ta sẽ lâm vào một thảm họa chính trị.
Tôi cảm thấy các cử tri hôm qua đã dành cho chúng ta một cơ hội cuối cùng. (...) Họ đã suy nghĩ kỹ. Họ đã cho chúng ta một cơ hội cuối cùng cho cuộc bầu cử cuối cùng trước bầu cử Tổng thống 2017 (...). ».
Thế khó của đảng LR
Sau cuộc bầu cử cấp vùng, đảng Những người Cộng hòa LR, dưới sự lãnh đạo của cựu Tổng thống Sarkozy, đang ở trong một tình thế nhạy cảm. Nhà báo Florence Guignard, phụ trách ban chính trị của RFI, nhận xét :
« Chúng ta thấy, đối với nhiều vấn đề, như nhập cư, chống lại tình trạng mất an ninh, có một trạng thái chồng chéo trong quan niệm giữa những người theo quan điểm của Mặt trận Quốc gia, và những người theo cánh hữu. Mà chúng ta cũng thấy, trong chính bản thân cánh hữu, hay cực hữu, cũng có như sự phân hóa mạnh mẽ về quan điểm. Chúng ta biết rằng, với những người ủng hộ hai đảng cánh trung, MODEM hay UDI, không hoàn toàn giống với đảng Những người cộng hòa. Các lãnh đạo đảng Những người Cộng hòa thực sự khó khăn trong việc tìm ra được một sự cân bằng giữa một bên là những người có quan điểm mang tính ôn hòa hơn, thuộc cánh trung hữu, và những người thuộc cánh hữu của đảng LR, thậm chí thuộc Mặt trận Quốc gia.
Những người Cộng hòa có thể nói bị kẹp trong một gọng kìm, nhưng mặt khác tôi cũng cho rằng, họ có phần trách nhiệm. Vì khi tìm cách chạy theo lập trường của FN, họ đồng thời cũng hợp thức hóa quan niệm này. Đến một lúc nào đó, đối với nhiều người Pháp, nếu phải lựa chọn, các cử tri sẽ chọn theo bản gốc, chứ không chọn bản sao ».
Theo đánh giá của ông Julien Vaulpré, nguyên cố vấn của Nicolas Sarkozy tại Phủ Tổng thống, « sau cuộc bầu cử cấp vùng, đối lập đang ở trong tình thế khó. Về mặt ý thức hệ, LR dường như phụ thuộc vào lịch trình hành động do đảng cực hữu ấn định. Về mặt cử tri, cánh hữu và trung ít mở rộng ảnh hưởng từ năm 2010, xét về số lượng, và hiện nay ít thu hút các cử tri thuộc lứa tuổi 25-54, và những người làm nghề độc lập hơn FN. Trong khi đó, về mặt độ tin cậy, đảng không khẳng định được sự khác biệt so với cánh tả cầm quyền » (tuần báo L’Express, số 16-22/12/2015).
Sau cuộc bầu cử vùng, nội bộ đảng LR có nhiều chia rẽ. Bà Nathalie Kosciusko-Morizet phải rời bỏ cương vị Phó Chủ tịch đảng, do phản đối chủ trương không lập Mặt trận Cộng hòa với cánh tả để ngăn chặn đảng cực hữu, của Chủ tịch đảng - cựu Tổng thống Nicolas Sarkozy.
Xu thế hợp tác tả hữu và viễn cảnh chuyển động mạnh trong chính giới
Về phía cánh tả cầm quyền, nhà chính trị học Yves-Marie Cann, giám đốc nghiên cứu Viện thăm dò chính trị Elave nhận xét :
« Thách thức rất lớn đối với chính phủ, đặc biệt với Thủ tướng Manuel Valls và Tổng thống François Hollande, khi hết tháng này, qua tháng khác, chưa thấy kết quả chắc chắn về phương diện kinh tế. Chúng ta biết rằng việc thiếu kết quả, đặc biệt trong cuộc chiến chống thất nghiệp, kéo dài từ nhiều năm nay, là một nhân tố gây nghi ngờ, bất bình rất lớn, đối với chính phủ, đối với cánh tả nói chung. Và đối với tất cả các đảng phái cầm quyền, bởi vì chính phủ cánh hữu Sarkozy trong những năm 2007-2012 cũng không đạt được kết quả trong chuyện này ».
Thất nghiệp không ngừng gia tăng, với 3,59 triệu người hoàn toàn không việc làm, là một điểm đen được coi là lớn nhất đối với chính phủ Pháp. Theo viện thăm dò dư luận Harris Interactive, thất nghiệp là vấn đề quan tâm số một của người Pháp, trên cả vấn đề an ninh và nhập cư (« Le gouvernement prépare un ‘‘plan massif’’ de formation pour les chômeurs », Le Monde, 14/12/2015). Ngay sau cuộc bầu cử, một loạt chính sách về xã hội được đưa ra, với trọng tâm là chương trình « đào tạo nghề rộng lớn » cho người thất nghiệp, tiếp theo chương trình « 150.000 đào tạo ưu tiên », được đưa ra hồi tháng 10/2015.
Một lãnh đạo của đảng cánh hữu LR, cựu Thủ tướng Jean-Pierre Raffarin, đại diện của phe ôn hòa, ngay sau cuộc bầu cử, tối Chủ nhật 13/12, tuyên bố ủng hộ cuộc chiến chống nạn thất nghiệp, như một trọng tâm của sự hợp tác tả hữu, để xóa bỏ cội rễ xã hội số một của đảng FN, cho dù theo ông, hai đảng Những người Cộng hòa (LR) và Xã hội (PS) vẫn luôn luôn là « đối thủ ». Một số chính trị gia cả tả lẫn hữu, và trung cũng có cùng quan điểm hợp tác giữa các đảng đối lập.
Theo một thăm dò dư luận của Odoxa, 68% người Pháp hy vọng cánh tả, cánh hữu và cánh trung xích lại gần nhau để tạo lập một số chủ trương hành động chung.
Tổng thư ký đảng Xã hội (PS) cầm quyền Jean-Christophe Cambadélis, hôm thứ Ba 15/12 (theo AFP), đề nghị lập « một liên minh nhân dân » (Alliance populaire) rộng lớn, với các đảng cánh tả, cộng hòa khác, mở ra cho sự tham gia rộng rãi của các công dân, cũng như các tổ chức xã hội dân sự, "đoạn tuyệt" với truyền thống của đảng Xã hội hiện tại - có tuổi đời đã gần nửa thế kỷ (tính từ đại hội Epinay năm 1971).
Thư TinHãy nhận thư tin hàng ngày của RFI: Bản tin thời sự, phóng sự, phỏng vấn, phân tích, chân dung, tạp chí
Đăng ký