Nhật - Trung - Hàn tìm đồng thuận về Bắc Triều Tiên

Hôm nay, 09/05/2018, ba nước Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc đã họp thượng đỉnh tại Tokyo. Ba cường quốc châu Á vốn bất đồng sâu sắc về hàng loạt vấn đề, từ các tranh cãi về lịch sử, đến tranh chấp lãnh thổ, nhưng với cuộc thượng đỉnh lần đầu tiên kể từ ba năm nay, Tokyo, Bắc Kinh và Seoul hy vọng giảm nhẹ bất đồng, tăng cường hợp tác, trước hết trong hồ sơ Bắc Triều Tiên.

Thượng đỉnh Nhật-Trung-Hàn tại Tokyo, ngày 9/05/2018. Kimimasa Mayama/Pool via Reuters

Trong viễn cảnh một nền hòa bình bền vững trên bán đảo Triều Tiên dường như lần đầu tiên đang ở trong tầm tay, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc tỏ ra đoàn kết trong các nỗ lực ngoại giao. Theo AFP, sau cuộc họp thượng đỉnh, lãnh đạo ba nước nhất trí kêu gọi « phi hạt nhân hoàn toàn bán đảo Triều Tiên » và ủng hộ tuyên bố chung Nam Bắc Triều Tiên, tại cuộc thượng đỉnh lịch sử ngày 27/04/2018.

Trước thềm cuộc thượng đỉnh Trump-Kim, dự kiến cuối tháng 5, đầu tháng 6 tới, ba cường quốc châu Á không muốn bị gạt sang lề. Tokyo, Bắc Kinh và Seoul hy vọng đạt được một đồng thuận, để tiếng nói của mình có thêm trọng lượng.

Theo một bài xã luận của Tân Hoa Xã mới đây, lập trường của Trung Quốc là phải gắn liền tiến trình phi hạt nhân hóa với một thỏa thuận hòa bình. Đổi lại việc Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí nguyên tử, Hoa Kỳ và Hàn Quốc phải ngưng tập trận song phương. Bắc Kinh hy vọng sẽ nhận được sự ủng hộ của Tokyo và Seoul trong thượng đỉnh này. Tuy nhiên, Nhật Bản và Seoul lại là hai đồng minh của Mỹ. Mà Hoa Kỳ thì lại không đồng ý với các đề xuất mà Trung Quốc đưa ra.

Từ Tokyo, thông tín viên Frederic Charles cho biết thêm về cuộc thượng đỉnh tay ba Nhật - Trung - Hàn, và bối cảnh rất nhạy cảm hiện nay, khi tổng thống Mỹ vừa tuyên bố từ bỏ thỏa thuận hạt nhân với Iran :

« Nhật Bản sử dụng các đàm phán tại Tokyo trước hết để thoát khỏi tình thế bị cô lập trong cuộc chơi ngoại giao. Tokyo đã lâm vào thế bị động sau khi tổng thống Mỹ quyết định gặp lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un. Hiện tại, thủ tướng Nhật Shinzo Abe cho biết sẵn sàng bình thường hóa quan hệ với Bắc Triều Tiên, với điều kiện xác minh được Bình Nhưỡng từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo, đồng thời với một thỏa thuận về vấn đề người Nhật bị Bắc Triều Tiên bắt cóc trong những năm 1970-1980.

Về phần mình, tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In hy vọng là Nhật Bản và Trung Quốc tán thành tuyên bố Bàn Môn Điếm, được ký kết sau cuộc thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai miền Nam Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, vấn đề là thỏa thuận này vẫn còn rất mơ hồ. Thỏa thuận khẳng định mục tiêu phi hạt nhân hóa hoàn toàn, nhưng không nói rõ là sẽ thẩm định bằng cơ chế nào.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cũng không đưa ra một quan điểm rõ ràng. Bắc Kinh lo ngại bị gạt ra bên lề trước cuộc thượng đỉnh Trump-Kim. Kim Jong Un vừa đến Trung Quốc lần thứ hai, trong vòng chưa đầy một tháng, để gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tuy nhiên, chưa có thông tin gì cụ thể về cuộc hội kiến này.

Tại Tokyo, lãnh đạo ba nước Nhật - Trung - Hàn đều hướng về phía Bình Nhưỡng, nơi ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đang có chuyến công du, với nhiệm vụ thuyết phục Bắc Triều Tiên từ bỏ bom nguyên tử. Tuyên bố của tổng thống Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran, vài giờ trước đó, ít nhất cũng khiến cho sứ mạng nói trên trở nên phức tạp bội phần ».