Úc và Đông Timor đồng ý giải quyết vấn đề lãnh hải

Hai chính phủ Đông Timor và Úc ngày 09/01/2017 đồng loan báo quyết định xóa bỏ một thỏa thuận song phương ký kết năm 2006 liên quan đến biên giới trên biển Timor giữa hai nước và phân chia thu nhập từ các mỏ dầu khí ở khu vực Greater Sunrise. Từ 10 năm nay, Dili và Canberra bất đồng ý kiến về vấn đề này, và vào năm 2016, Đông Timor đã nhờ Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye phân xử.

Giàn khoan dầu trên biển Timor DR

Trong một tuyên bố chung, hai nước nhất trí là thỏa thuận mang tên « Một số thỏa thuận trên biển ở biển Timor », tên tắt tiếng Anh là CMATS, sẽ được chính thức xóa bỏ trong vòng 3 tháng sắp tới. Tuyên bố đồng thời xác nhận là hai bên cam kết sẽ đàm phán về đường biên giới lãnh hải vĩnh viễn.

Vấn đề ranh giới trên biển giữa hai láng giềng Úc và Đông Timor được đặt ra từ ngày Đông Timor tách khỏi Indonesia năm 2002. Hai bên đã mở đàm phán và đến năm 2006, hai bên ký thỏa thuận CMATS, ấn định mức phân chia thu nhập từ việc khai thác các mỏ dầu khí nằm trong vùng biển này. Thỏa thuận này cũng đình chỉ việc đàm phán về biên giới trên biển trong vòng 50 năm

Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau, Đông Timor đã đòi hủy bỏ thỏa thuận này với lý do là Úc đã sử dụng gián điệp để thu lợi thương mại trong các cuộc đàm phán năm 2004. Úc không chịu hủy bỏ cho rằng thỏa thuận đã ký hoàn toàn có giá trị và hợp pháp.

Trước tình trạng bế tắc kể trên, Đông Timor đã kiện Úc ra trước Tòa Trọng Tài Thường Trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan), yêu cầu PCA giải quyết tranh chấp giữa nước này với Úc về đường biên giới lãnh hải đi ngang qua khu vực có trữ lượng dầu khí lớn ở vùng biển Timor cuối tháng 8/2016. Úc đã tuyên bố PCA không có thẩm quyền giải quyết vụ tranh chấp, tuy nhiên, ngày 26/9/2016, PCA xác định có đủ thẩm quyền giải quyết, một quyết định mà Canberra tôn trọng.