Thái Lan : Quốc vương Bhumibol băng hà, nền quân chủ bị thử thách gay go

Quốc vương Thái Lan Bhumibol Adulyadej đã qua đời, ngày 13/10/2016 sau hơn 70 năm trị vì. Sự ra đi của nhà vua để lại một khoảng trống lớn ở một đất nước đang kinh qua giai đoạn chuyển tiếp chính trị khó khăn, nhất là khi tân vương, Thái tử Vajiralongkorn, lại không được lòng dân như vua cha.

Hình ảnh trong đám tang quốc vương Thái Lan Bhumibol, Bangkok, ngày 14/10/2016. REUTERS/Athit Perawongmetha

Thông tín viên RFI Arnaud Dubus tại Bangkok, phân tích về hệ quả của sự kiện Quốc vương Bhumibol băng hà đối với dân chúng Thái Lan.

Arnaud Dubus : Dĩ nhiên đây là một cú sốc rất lớn đối với Thái Lan, cho dù sức khỏe của nhà vua xấu đi từ mấy năm qua đã phần nào chuẩn bị tinh thần người Thái. Nhưng phải nhớ là 80% người dân Thái sinh ra trong thời gian vua Bhumibol tại vị, cho nên họ có cảm nhận như bị mồ côi khi nhà qua qua đời. Vả lại, thời kỳ Quốc vương Bhumibol trị vì được xem như một trong những khoảng thời gian hiển hách nhất trong lịch sử đất Thái Lan. Người ta thấy rõ ràng là ông muốn cải thiện đời sống người dân qua rất nhiều đề án mà ông đưa ra, từ đề án tiêm chủng chống dịch bệnh cho đến phát triển nông nghiệp cho các sắc dân ở vùng núi v.v...

Nói tóm lại, vua Bhumibol đã trở thành một nhân vật thiêng liêng, bất khả xâm phạm mà nhiều người Thái tôn kính, không cho phép ai được xúc phạm, đúng theo quan niệm Ấn Độ giáo về vương quyền, như đã từng thấy ở xứ Champa ngày xưa hay thời đế chế Angkor. Quan niệm cổ xưa đó vẫn tồn tại sâu đậm ở Thái Lan. Nhưng mặt khác, thì cũng phải thừa nhận rằng các xáo trộn chính trị ở Thái Lan trong hơn 10 năm trở lại đây cũng phần nào làm lu mờ hào quang của nhà vua.

RFI : Xin anh nói rõ hơn là khủng hoảng chính trị ở Thái Lan đã ảnh hưởng thế nào đến hào quang của nhà vua ?

Arnaud Dubus : Ngay từ cuối năm 2005, hình ảnh của nhà vua đã bị phe gọi là Áo Vàng sử dụng. Phe này biểu tình đòi Thủ tướng thời đó là ông Thaksin Shinawatra phải từ chức. Ông Thaksin lại rất được lòng dân ở các khu vực miền Bắc và Đông Bắc Thái Lan.

Những người đòi thủ tướng Thaksin từ chức đã lấy màu vàng, màu của vua Bhumibol - sinh vào một ngày thứ Hai - làm biểu tượng. Người ta cũng đã thấy rõ là Quốc vương Bhumibol rất bực mình khi thấy hình ảnh của ông bị lợi dụng nhưng ông đã không thể làm gì được. Nhưng nghiêm trọng nhất là vụ quân đội đàn áp những người biểu tình thân Thaksin gọi là Áo Đỏ vào năm 2010. Chính vì vụ này mà sự tin tưởng vào đức vua đã bị sứt mẻ. Phe Áo Đỏ trách nhà vua đã không làm gì trong khi mà binh lính giết hại người dân.

Nhà vua như cũng đã chấp thuận hai vụ đảo chính gần đây nhất. Điều này cho thấy là ông thiên về phía quân đội và rất bảo thủ. Thất bại lớn trong thời gian Quốc vương Bhumibol trị vì là ông đã không cho một chế độ chính trị dân chủ nào bám rễ được ở đất nước.

RFI : Thái tử Vajiralongkorn được lên kế vị. Đây là một nhân vật gây nhiều tranh cãi. Xin anh cho biết thêm về nhân vật này.

Arnaud Dubus : Thái tử Thái Lan là một người nổi tiếng háo sắc. Ông đã ba lần cưới vợ và có rất nhiều tình nhân. Điều này đã phần nào làm cho người dân Thái bất bình, nhưng điều khiến họ e ngại chính là việc Thái tử Vajiralongkorn nổi tiếng là thô bạo và độc tài. Nhưng cũng phải nói là rất khó phân biệt thực hư giữa nhưng thông tin xác thực và những tin đồn được tung ra để làm hại ông.

Thực tình mà nói thì Vajiralongkorn không có sức thu phục nhân tâm cũng như không có tấm lòng đôn hậu như vua cha. Sau thời kỳ trị vì của một nhân vật được tôn kính như vua Bhumibol, thì bất kỳ người thừa kế nào nối ngôi đều khó mà thỏa mãn được kỳ vọng của mọi người. Nếu lấy lịch sử Pháp để so sánh, thì điều đó không khác gì lúc vua Louis thứ XV lên ngôi sau thời kỳ huy hoàng của vị vua Mặt trời Louis XIV.

RFI : Anh nhận định thế nào về tương lai nền quân chủ Thái Lan ?

Arnaud Dubus : Theo tôi, người ta có thể dự kiến 2 khả năng : Hoặc là tân quốc vương tiếp tục cuộc sống lộn xộn của ông, và không can thiệp vào đời sống chính trị. Hoặc ông cố đóng một vai trò chính trị tích cực. Trong trường hợp thứ nhất thì dân chúng Thái và tầng lớp ưu tú sẽ nhắm mắt làm ngơ. Điều này nằm trong tính cách khá đông người Thái. Trong trường hợp thứ nhì, Thái Lan sẽ mất ổn định với những hậu quả rất nghiêm trọng. Nhưng dù ở trong trường hợp nào chăng nữa thì uy tín nền quân chủ Thái sẽ bị sứt mẻ rất nhiều.

07:22

Phong van Arnaud Dubus 14.10.16