Tập trận Biển Đông: Nga Trung muốn phá thế thượng phong của Mỹ

Hôm nay, hải quân hai nước Nga và Trung Quốc vừa kết thúc các cuộc tập trận chung Joint Sea -2016 kéo dài 8 ngày, từ 13 đến 19/09/2016 ở Biển Đông, tại khu vực gần tỉnh Quảng Đông. Để tiến hành cuộc tập trận này, hải quân Nga Trung đã huy động tổng cộng 18 chiến hạm, tàu hỗ trợ, tàu ngầm, 21 chiến đấu cơ và 250 lính hải quân, tham gia thao dượt về phòng thủ và cứu hộ, thao dượt chống tàu ngầm và tấn công chiếm một đảo của nước ngoài.

Binh lính Nga và Trung Quốc tập trận tại tỉnh Quảng Đông ngày 14/09/2016. Reuters

So với các cuộc tập trận Joint-Sea những năm trước, cuộc tập trận năm nay tập trung hơn vào khả năng chiến đấu của tàu mặt nước, tàu ngầm và hệ thống phòng thủ trên đất liền.

Đây là cuộc tập trận hải quân chung lớn nhất từ trước đến nay giữa hai nước và đây là lần đầu tiên được tiến hành ở Biển Đông, một vùng đang rất nóng, cho nên đã thu hút sự chú ý đặc biệt của báo chí quốc tế, tuy rằng cả Bắc Kinh và Matxcơva đều khẳng định là cuộc tập trận này không nhắm vào các quốc gia khác.

Trang thông tin Sputnik của Nga trong bài viết đăng trên mạng ngày 18/09 lưu ý là cuộc tập trận chung hải quân Nga-Trung diễn ra vào lúc căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc với phuơng Tây trên vấn đề Biển Đông, tiếp theo sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực bác bỏ những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở vùng biển này, một phán quyết mà Bắc Kinh xem là không giá trị.

Cũng theo Sputnik, được dự trù từ lâu, cuộc tập trận chung hải quân Nga-Trung cũng diễn ra đúng thời điểm Nhật vừa loan báo sẽ tiến hành tuần tra “tập huấn” chung với Hoa Kỳ để bảo đảm tự do hàng hải ở Biển Đông. Bắc Kinh đã cảnh cáo Tokyo rằng việc tham gia thao dượt với Mỹ ở vùng biển đang tranh chấp này là một “lằn ranh đỏ”, mà nếu vượt qua thì Nhật sẽ gánh chịu những hậu quả nặng nề. Hôm nay, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc còn tố cáo Nhật bản đang làm “rối loạn” tình hình Biển Đông qua việc tăng cường hoạt động ở vùng biển này.

Một trang thông tin khác của Nga là Vestnik ngày 18/09 thì đăng lại một bài nhận định của mạng thông tin Breibart News Network của Mỹ nhấn mạnh đến việc là trong khuôn khổ các cuộc tập trận chung trên biển, hải quân hai nước đã thao dượt đổ bộ và tấn công chiếm một đảo của một nước ngoài và điều này đặc biệt gây lo ngại cho một số nước trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam và Philippines, hai nước tranh chấp gay gắt nhất với Trung Quốc về chủ quyền Biển Đông

Breibart nhắc lại rằng trong ba năm qua, Bắc Kinh đã gia tăng nỗ lực áp đặt chủ quyền của họ lên phần lớn Biển Đông, nhất là qua việc xây các đảo nhân tạo ở Trường Sa, đặt trên đó các thiết bị giám sát, các dàn tên lửa địa đối không và các chiến đấu cơ phản lực.

Về phần tờ Washington Times số ra ngày 18/09/2019 đăng ý kiến của ông James A. Lyons, một đô đốc Mỹ về hưu, cho rằng cuộc tập trận chung Nga-Trung, gọi là “phối hợp phòng thủ đảo” thật ra có mục tiêu là bắn một tín hiệu đến Hoa Kỳ rằng Biển Đông là thuộc về Trung Quốc và nếu cầu Nga sẽ giúp Trung Quốc bảo vệ các đảo đang tranh chấp. Đây rõ ràng là một thách thức đối với truyền thống bảo vệ tự do hàng hải của Hoa Kỳ và đối với việc tôn trọng luật pháp quốc tế.

Một trang thông tin khác của Mỹ là Morning News USA trong bài viết đăng trên mạng ngày 19/09 thì trích lời một chuyên gia về châu Á-Thái Bình Dương, tiến sĩ Munir Majid, cho rằng việc cuộc tập trận chung Nga-Trung ở Biển Đông diễn ra cùng thời điểm với cuộc thao dượt chung Mỹ-Nhật bảo đảm tự do hàng hải ở vùng biển này cho thấy đây là một cuộc tranh giành quyền lực và ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ ở châu Á-Thái Bình Dương, mà trong đó Biển Đông là đấu trường chính. Theo tiến sĩ Majid, trong cuộc tranh đua này, Hoa Kỳ đang thua và Trung Quốc đang thắng.

Về phần trang The National Interest ngày 16/09 đăng lại một bài viết trang web của Viện Chính sách Chiến lược Úc ASPI, nhận định rằng đang có hợp tác ngày càng chặt chẽ giữa hải quân hai nước Nga Trung và điều này gây quan ngại cho các nhà quan sát trong khu vực và các nhà hoạch định chính sách hải dương, vì nó sẽ làm thay đổi cán cân lực lượng ở châu Á.

Tác giả bài viết, nhà nghiên cứu Ấn Độ, Abhijit Singh, ghi nhận rằng, trong cuộc tập trận chung lần này, không chỉ có nhiều phương tiện được huy động hơn, mà chất lượng các cuộc thao dượt cũng được nâng cao. Tác giả bài viết cho rằng, hợp tác hải quân Nga Trung xuất phát từ mong muốn của hai nước chống lại áp lực quân sự của Mỹ.

Nhà nghiên cứu Abhijit Singh nhắc lại rằng tại cuộc họp thượng đỉnh G20 vừa qua, tổng thống Putin đã tuyên bố ủng hộ lập trường của Trung Quốc bác bỏ phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực về vụ kiện Biển Đông. Cũng theo tác giả bài viết, nhiều người ở Matxcơva nay bắt đầu xem các cơ sở hạ tầng trên các đảo nhân tại mà Trung Quốc xây ở Biển Đông là một phương tiện bảo vệ Nga khỏi bị Mỹ tấn công. Tác giả bài viết cho biết, đích thân tổng thống Vladimir Putin đã thúc đẩy phát triển đối tác quân sự Nga Trung. Bắc Kinh dĩ nhiên là rất vui mừng tìm thấy một đồng minh để cùng chống hải quân Mỹ.

Ông nhận định rằng qua việc tiến hành tập trận chung lần này ở Biển Đông, hai nước Nga Trung muốn tỏ cho thấy là thế thượng phong của Hoa Kỳ trên vùng biển châu Á nay đã chấm dứt.