Biển Đông: Manila kiện Bắc Kinh, Trung Quốc tìm kiếm hậu thuẫn của Nga

Trong bối cảnh Tòa Án Trọng Tài Thường Trực La Haye chuẩn bị ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc bành trướng tại Biển Đông, Bắc Kinh nỗ lực vận động Matxcơva, tránh “quốc tế hóa” những tranh chấp chủ quyền. Lợi ích chiến lược và kinh tế vế với Trung Quốc đã thúc đẩy Matxcơva nghiêng về phía Bắc Kinh

Ngoại trưởng Vương Nghị (Trung Quốc), Sergei Lavrov (Nga) và Sushma Swaraj (Ấn Độ) tại Matxcơva, ngày 18/04/2016. REUTERS/Maxim Zmeyev

Trong vòng một tuần lễ, ngoại trưởng Nga đã hai lần lên tiếng ủng hộ giải quyết các vấn đề tranh chấp trên Biển Đông bằng biện pháp đàm phán và đồng thuận song phương, tức là giữa Trung Quốc với từng nước có tranh chấp. Hôm 12/04/2016, lãnh đạo ngành ngoại giao Nga, Serguei Lavrov đã tuyên bố cần chấm dứt các hành vi “quốc tế hóa” tranh chấp Biển Đông. Trong thông cáo chung kết thúc hội nghị ngoại trưởng ba nước Ấn Độ, Nga và Trung Quốc, được tổ chức tại Matxcơva trong hai ngày 18-19/04/2016, các bên lần đầu tiên công bố một bản thông cáo chung kêu gọi giải quyết vấn đề Biển Đông bằng “đồng thuận” giữa các nước liên quan.

Ngoại trưởng Vương Nghị tại Matxcơva tuyên bố : “Trung Quốc và Nga cần phải cảnh giác trước những hành động lợi dụng hình thức trọng tài ràng buộc”.

Theo giới phân tích, Trung Quốc đã lôi kéo Nga về phía mình trên hồ sơ Biển Đông do Bắc Kinh ngày càng bị cô lập trên hồ sơ này. Quốc vụ khanh bộ Ngoại Giao Anh, Hugo Swire, vừa tuyên bố là các nước cần tôn trọng phán quyết của Tòa Án Trọng Tài Thường Trực La Haye và Luân Đôn ủng hộ lập trường của Washington trong việc buộc các nước có liên quan phải tuân thủ phán quyết của tòa án quốc tế.

Trước đó, Liên Hiệp Châu Âu cũng đã đưa ra lập trường tương tự. Còn tại hội nghị các ngoại trưởng của nhóm G7 tổ chức tại Hiroshima (Nhật Bản), bẩy nước công nghiệp phát triển cũng đã mạnh mẽ lên án mọi hành động khiêu khích đe dọa ổn định và hòa bình trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương.

Nói cách khác, Trung Quốc đang chịu áp lực ngoại giao ngày càng lớn, trong lúc Phlippines đã được đồng minh thân thiết nhất là Hoa Kỳ ủng hộ. Mỹ không đối đầu với Trung Quốc, nhưng khẳng định bảo về quyền tự do lưu thông hàng hải tại khắp mọi nơi. Đây cũng là lập trường của nhiều nước phương Tây, Nhật Bản và kể cả Úc.

Nga cũng không công nhận vai trò của tòa án trọng tài

Về phía Nga, tuy không trực tiếp liên quan đến tranh chấp Biển Đông nhưng Matxcơva đã đứng về phía Bắc Kinh do bản thân nước Nga của tổng thống Putin cũng đang phải đối mặt với vụ kiện của một doanh nhân Ukraina ra trước tòa án La Haye về quyền điều hành một sân bay dân sự của ông tại bán đảo Crimée, sau khi vùng lãnh thổ này bị sáp nhập vào Nga. Matxcơva cũng từng tuyên bố Tòa Án Trọng Tài Liên Hiệp Quốc không có thẩm quyền xét xử vụ việc.

Ngoài yếu tố chính trị và chiến lược, Trung Quốc còn là đối tác kinh tế, quân sự, năng lượng hàng đầu của Nga trong lúc Matxcơva đang bị phương Tây cấm vận. Nga vừa thông báo sẽ sớm chuyển giao cho Trung Quốc máy bay tiêm kích Su-35 tối tân đầu tiên nội trong năm 2016.

Sau cùng, theo như ghi nhận của một chuyên gia Nga về quan hệ quốc tế, trong chính sách đối ngoại của Matxcơva, Châu Á-Thái Bình Dương là trục ưu tiên thứ ba, sau các nước thuộc cộng đồng Liên Xô cũ và Liên Hiệp Châu Âu.