Đệ nhị Thế chiến: Thủ tướng Nhật « ân hận sâu sắc » nhưng không xin lỗi

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm nay 22/04/2015 đã bày tỏ sự « ân hận sâu sắc » về hành động tấn công của nước mình trong Đệ nhị Thế chiến, nhân hội nghị thượng đỉnh Á-Phi ở Jakarta, nhưng vẫn không đưa ra lời xin lỗi.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đọc diễn văn tại Thượng đỉnh Á - Phi REUTERS/Beawiharta

Nhắc đến các nguyên tắc hòa bình nhân kỷ niệm lần thứ 60 hội nghị Á-Phi tổ chức tại Indonesia vốn đã khai sinh Phong trào không liên kết, ông Abe đã tuyên bố với các đại biểu hiện diện, trong đó có Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình như sau : « Nước Nhật, với lòng ân hận sâu sắc về Đệ nhị Thế chiến, hứa sẽ là một quốc gia luôn tôn trọng các nguyên tắc hòa bình, cho dù trạng huống có như thế nào đi nữa ».

Một phát ngôn viên chính phủ Nhật cho biết đang chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ giữa hai ông Shinzo Abe và Tập Cận Bình, bên lề cuộc hội nghị thượng đỉnh mà hai nguyên thủ đã bắt tay nhau trước khi khai mạc. Cuộc hội đàm mới này sẽ là một dấu hiệu hòa hoãn quan trọng, sau những căng thẳng Nhật-Trung lâu nay về quá khứ quân phiệt Nhật cũng như tranh chấp lãnh thổ.

Giới quan sát theo dõi rất kỹ bài diễn văn của ông Shinzo Abe, được cho là « diều hâu » Nhật, trong dịp khai mạc thượng đỉnh Á-Phi, vì trong vài tuần tới ông sẽ phát biểu nhân kỷ niệm 70 năm Đệ nhị Thế chiến kết thúc. Họ chờ xem ông Abe có bày tỏ sự « ân hận » và đưa ra lời xin lỗi hay không, như các Thủ tướng tiền nhiệm đã làm trong dịp kỷ niệm lần thứ 50 và 60 chiến tranh thế giới lần thứ hai chấm dứt.

Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Thủ tướng Shinzo Abe cho biết ông đồng tình với những người tiền nhiệm trong việc đưa ra lời xin lỗi vì vai trò của Nhật Bản trong Đệ nhị Thế chiến, nhưng không cần thiết phải nhắc lại. Trung Quốc và Hàn Quốc thì cho rằng nước Nhật vẫn chưa « chân thành hối lỗi » về những tội ác đã phạm phải vào thời đó.

Trên 100 dân biểu và nghị sĩ Nhật viếng đền Yasukuni

Hôm nay, 22/04/2015, tổng cộng 106 dân biểu và nghị sĩ Nhật Bản thuộc nhiều đảng khác nhau đã đến viếng thăm đền Yasukuni ở Tokyo nhân lễ hội mùa xuân. Thủ tướng Nhật Shinzo Abe chỉ gởi đến một « cây thiêng », và không có bộ trưởng nào trong đảng bảo thủ của ông tham dự. Tuy vậy, cuộc viếng thăm ngôi đền bị Trung Quốc và Hàn Quốc coi là biểu tượng của quá khứ quân phiệt Nhật, vẫn có thể tiếp tục gây giận dữ cho hai nước láng giềng này.

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc tuyên bố : « Sự kiện các lãnh đạo cao cấp Nhật tiếp tục gởi lễ vật hay đi viếng đền Yasukuni, 70 năm sau khi chiến tranh kết thúc, chứng tỏ Nhật Bản vẫn không có khả năng đối mặt với lịch sử của chính mình ».

Hôm qua phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cho rằng : « Các lãnh đạo Nhật Bản cần có các biện pháp cụ thể để thực hiện những hứa hẹn về việc thẳng thắn xem lại quá khứ quân phiệt (…), để có được lòng tin nơi các nước láng giềng và cộng đồng quốc tế ».

Trả lời AFP, nghị sĩ Nhật Otsuji khẳng định việc Thủ tướng Abe gởi lễ vật nhằm đáp ứng mong đợi của các « linh hồn » tử sĩ ở đền Yasukuni, « cầu nguyện cho hòa bình của đất nước ».