Quốc hội Ukraina quyết định từ bỏ quy chế « không liên kết »

Quyết định khiến Matxcơva bất bình của Quốc hội Ukraina xảy ra ngay trước vòng đàm phán mới về hòa bình tại miền Đông Ukraina, dự kiến sẽ diễn ra trong ba ngày tại Minsk, kể từ ngày mai 24/12.

Với 333 phiếu thuận, và chỉ có 8 phiếu chống, tức 77 phiếu nhiều hơn số phiếu tối thiểu cần thiết, Quốc hội của nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây – với đa số nghị sĩ thân Phương Tây - chính thức từ bỏ quy chế trung lập. Đây là quy chế của các quốc gia như Thụy Sĩ, không tham gia bất cứ một liên minh quân sự nào hay can dự tích cực vào một xung đột quân sự. Quyết định nói trên của Quốc hội Ukraina mở đường cho việc thông qua dự luật cam kết « thực hiện đầy đủ các tiêu chuẩn cần thiết để gia nhập NATO », do Tổng thống Porochenko đề nghị. 

Quyết định của Quốc hội Ukraina ngay lập tức khiến Matxcơva giận dữ. Phát biểu qua truyền hình Nga, Ngoại trưởng Serguei Lavrov tuyên bố quyết định nói trên « hoàn toàn là phản tác dụng » và sẽ chỉ « làm căng thẳng hơn không khí đối đầu » hiện nay. Trên trang Facebook cá nhân tối qua, Thủ tướng Nga Dmitri Medvedev đưa ra bình luận, nếu gia nhập NATO, Ukraina sẽ biến mình thành « một đối thủ quân sự tiềm tàng của Nga ». 

Nói chuyện với đại sứ các nước tối qua tại Kiev, Tổng thống Ukraina tái khẳng định cuộc chiến vì « nền độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia (của Ukraina) là một yếu tố quyết định » trong mối quan hệ giữa Ukraina với thế giới. Theo Tổng thống Porochenko, quy chế « không liên kết » là « một phương tiện hoàn toàn không hiệu quả để bảo đảm an ninh của Ukraina ». Tổng thống Ukraina cũng như nhiều lãnh đạo chính trị Ukraina coi việc gia nhập NATO là điều kiện tối cần thiết để quốc gia này có thể bảo vệ được chủ quyền. 

Mong muốn tham gia NATO tại Ukraina trở nên mạnh mẽ, sau khi Nga thôn tính bán đảo Crimée. Kiev và Phương Tây cáo buộc Matxcơva hỗ trợ về quân sự cho phe nổi dậy ly khai tại vùng Donbass, miền Đông Ukraina, buộc chính quyền Ukraina phải mở chiến dịch phản công. Chiến tranh tại khu vực này kể từ tháng 4/2014 đến nay khiến ít nhất 4.700 người thiệt mạng. 

Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, con đường gia nhập NATO đối với Ukraina chắc chắn còn rất nhiều chông gai. Nhiều thành viên chủ chốt của NATO như Đức, Pháp… tỏ ra không đồng tình để NATO tiếp nhận Kiev. 

Ngày mai, tại Minsk (Belarus), sẽ khai mạc vòng thương thuyết mới về hòa bình cho miền Đông Ukraina. Theo Kiev, thời gian của cuộc đàm phán đã được thỏa thuận trong cuộc điện đàm hôm qua giữa Tổng thống Ukraina và các nguyên thủ Nga, Pháp, cùng Thủ tướng Đức. Cuộc thảo luận diễn ra trong khuôn khổ nhóm tiếp xúc ba bên, bao gồm các đại diện Ukraina, Nga, Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu OSCE nhằm đối thoại với đại diện các lực lượng nổi dậy. Trong khi đó, một đại diện phe ly khai sáng nay cho AFP biết hiện vẫn chưa có thông tin cụ thể nào về các đàm phán.

Trên thực địa, thỏa thuận ngừng bắn ngày 9/12 về cơ bản được tôn trọng, tuy nhiên căng thẳng gia tăng sau vụ nổ đêm qua tại một cầu đường sắt ở thành phố Marioupol, đô thị lớn duy nhất của vùng Donesk còn nằm dưới sự kiểm soát của Kiev.

Một trong các thách thức chủ yếu đối với thỏa thuận hòa bình hiện nay là việc phe ly khai đòi hỏi Kiev phải tái chu cấp ngân sách cho các vùng hiện nằm dưới quyền kiểm soát của phe nổi dậy, vốn bị cắt từ giữa tháng 11. Chính quyền Ukraina, về phần mình, đòi hỏi phe nổi dậy hủy bỏ kết quả cuộc bầu cử hồi đầu tháng 11 tại hai nước « cộng hòa » tự phong.